ΔΗΜΟΣΙΕΥΜΕΝΑ ΑΡΘΡΑ

ΑΦΙΕΡΩΜΑ ΣΤΗΝ ΕΙΔΙΚΗ ΑΓΩΓΗ ΚΑΙ ΤΑ «ΠΑΡΑΛΟΓΑ ΤΗΣ»

  Ως άτομο με ειδικές ανάγκες ήμουν από τους τυχερούς που κατάφεραν να φτάσουν στην ανώτατη εκπαίδευση.

  Έτσι λοιπόν θεωρώ ότι έχω πάρει τα εφόδια που πιστεύω ότι θα μου εξασφαλίσουν την ένταξη και προσφορά μου στο κοινωνικό σύνολο. Σ’ όλα αυτά τα χρόνια της σχολικής μου πορείας όμως με βασάνιζε ένα ερώτημα: Τι συμβαίνει με την εκπαίδευση των παιδιών που η διαφορετικότητά τους καθιστά αδύνατη την παρακολούθηση των μαθημάτων του γενικού σχολείου ή τουλάχιστον όχι στον ίδιο ρυθμό μ’ αυτόν των παιδιών χωρίς διαφορετικότητες;

  Εδώ νομίζω ότι είναι το κρίσιμο σημείο στο οποίο καλείται η εκάστοτε κυβέρνηση να δώσει λύσεις ώστε να έχουμε μία ισότιμη εκπαίδευση και ένα κράτος με ακόμη πιο έντονο κοινωνικό πρόσωπο.

  Εδώ και κάποια χρόνια έγινε μια αξιόλογη προσπάθεια από το Υπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων (ΥΠΕΠΘ) δημιουργώντας το ΠΑΙΔΑΓΩΓΙΚΟ ΤΜΗΜΑ ΕΙΔΙΚΗΣ ΑΓΩΓΗΣ (ΠΤΕΑ) του Πανεπιστημίου Θεσσαλίας μοναδικό στην Ελλάδα που παρέχει πτυχίο Ειδικής Αγωγής. Ιδρύθηκε βάσει του υπ. αρ. 177/28.4.1993 Π.Δ. και άρχισε να λειτουργεί το Σεπτέμβριο του 1998.

  Αποστολή του τμήματος είναι η κατάρτιση ΕΙΔΙΚΩΝ ΠΑΙΔΑΓΩΓΩΝ για τη Προσχολική και Πρωτοβάθμια Εκπαίδευση.

  Το τμήμα δίνει τη δυνατότητα στους αποφοίτους του να ασχοληθούν με την εκπαίδευση παιδιών που αντιμετωπίζουν προβλήματα: α) νοητικής υστέρησης, β) ακοής, γ) όρασης, δ) αυτισμού, και ε) μαθησιακών δυσκολιών.

  Παρά το γεγονός ότι από το 2002 αποφοίτησαν από το ΠΤΕΑ Ειδικοί Παιδαγωγοί το Υπουργείο δεν τους επιτρέπει να πάρουν μέρος στις εξετάσεις του Α.Σ.Ε.Π.  για την Α΄ Βαθμια Εκπαίδευση και τους τοποθετεί ως αναπληρωτές στις Σχολικές Μονάδες Ειδικής Αγωγής (ΣΜΕΑ)

  Με δεδομένη αυτή τη κατάσταση οι οργανικές θέσεις στις ΣΜΕΑ δίνονται σε γενικούς παιδαγωγούς οι οποίοι  έχουν παρακολουθήσει λίγα μαθήματα σε τομείς ειδικής αγωγής, αναιρώντας έτσι το πτυχίο και τις σπουδές τεσσάρων χρόνων των αποφοίτων του ΠΤΕΑ.

  Τέλος επειδή πιστεύω ότι πρέπει να συμβάλλουμε με ορθές βάσεις στο κλάδο της Ειδικής Αγωγής, θεωρώ σημαντικό να θωρακιστεί ο κλάδος αυτός μόνο από τους έχοντες πτυχίο ή μεταπτυχιακό στην Ειδική Αγωγή

  Αυτό θα γίνει μόνο αν δημιουργηθεί κλάδος Π.Ε Ειδικών Παιδαγωγών και δοθεί δικαίωμα συμμετοχής στο διαγωνισμό του Α.Σ.Ε.Π στους πραγματικά Ειδικούς Παιδαγωγούς!!!    

Δημοσίευση: Σεπτέμβριος 2006

Περιοδικό: Ισοτιμία (Αθήνας)

Εφημερίδα: Ενημέρωση των αναπήρων πολιτών (του Πανθεσσαλικού Συλλόγου Αναπήρων Πολιτών)

* * * *

ΠΡΟΣΒΑΣΙΜΟΤΗΤΑ: ΤΟ ΜΕΣΟ ΓΙΑ ΤΗΝ ΙΣΟΤΙΜΗ ΚΟΙΝΩΝΙΚΗ ΔΡΑΣΗ ΟΛΩΝ ΣΤΟ ΔΟΜΗΜΕΝΟ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ

  Στην Ελλάδα του δύο χιλιάδες όπου οι επιστήμες της τεχνολογίας και της ιατρικής έχουν βοηθήσει απίστευτα τους ανθρώπους με αναπηρίες για μία πιο λειτουργική και αυτόνομη ζωή, ένα πολύ σημαντικό θέμα παραμένει ακόμα μερικώς άλυτο. Εκείνο της προσβασιμότητας.

  Ως άτομο με αναπηρία έρχομαι καθημερινά αντιμέτωπος με την ατελή ή πλήρως ελλιπή πρόσβαση στο δομημένο περιβάλλον. Αυτή ήταν και η κύρια αιτία που με παρακίνησε να γράψω το συγκεκριμένο άρθρο. Ανέτρεξα σε πηγές και προσπάθησα να βρω απαντήσεις στα ερωτήματα: Τι είναι προσβασιμότητα; Αφορά μόνο τους ανθρώπους με αναπηρίες; Ποιοι οι στόχοι της; Ποιους τομείς αφορά; Ποια είναι η θέση της ελληνικής κοινωνίας απέναντι σ’ αυτό το τόσο σημαντικό θέμα;

  Ας ξεκινήσουμε να απαντούμε σ’ αυτά τα ερωτήματα δίνοντας αρχικά έναν ορισμό για να προσδιορίσουμε την έννοια της προσβασιμότητας.

 Η έννοια της προσβασιμότητας αφορά το δικαίωμα  όλων των ανθρώπων χωρίς διακρίσεις να προσεγγίζουν και να χρησιμοποιούν με απόλυτη αυτονομία και άνεση τις παρερχόμενες υποδομές και υπηρεσίες καθώς και τα κάθε είδους αγαθά. Μέσα όμως στον όρο προσβασιμότητα περικλείονται και οι διαστάσεις της λειτουργικότητας και της επικοινωνίας οι οποίες αφορούν κυρίως τα ερωτήματα: Μπορεί το άτομο να χρησιμοποιήσει τις υποδομές όπως θέλει; Μπορεί να επικοινωνήσει όπως όλοι;

  Γι’ αυτό το λόγο η προσβασιμότητα κρίνεται ως ένα μείζον θέμα στο οποίο τα κράτη πρέπει να δώσουν μία άμεση, βιώσιμη και αποτελεσματική λύση.

  Στο ερώτημα αν η ελεύθερη πρόσβαση αφορά μόνο τους ανθρώπους με αναπηρίες, η απάντηση είναι σαφώς και όχι. Πλέον η πρόσβαση αφορά ένα πολύ μεγαλύτερο τμήμα της κάθε κοινωνίας πέρα από αυτό των ανθρώπων με αναπηρία. Η άποψη αυτή αιτιολογείται με τα εξής επιχειρήματα:

1) Η αναπηρία είναι ένα φυσικό φαινόμενο που αφορά το κάθε άνθρωπο στη κάθε στιγμή της ζωής του μιας και ο καθένας μπορεί να έρθει αντιμέτωπος μ’ αυτήν οποιαδήποτε στιγμή μόνιμα ή προσωρινά ( Εδώ ισχύει ο όρος εν δυνάμει άτομα με αναπηρία)

2) Οι ηλικιωμένοι είναι και αυτοί ένα τμήμα της κοινωνίας που χρίζουν μιας πιο άνετης πρόσβασης αφού εξαιτίας της ηλικίας τους περιορίζονται οι φυσικές τους δυνατότητες        

3) Οι γυναίκες σε προχωρημένο στάδιο τοκετού θα πρέπει να χρησιμοποιούν μία ασφαλή πρόσβαση προς αποφυγή επιπλοκών

  Υπάρχουν μια πλειάδα ακόμη επιχειρημάτων που μπορούν να αποδείξουν το ότι η προσβασιμότητα δεν αφορά μόνο τους ανθρώπους με αναπηρίες, τα οποία χάριν συντομίας δεν αναφέρονται.

  Τα άτομα με αναπηρία ως γνωστών δεν αποτελούν μία ομοιογενή ομάδα με τις ίδιες ανάγκες, υπάρχουν διάφορες αναπηρίες εμφανείς ή όχι, ελαφριές ή σοβαρές, μόνιμες ή προσωρινές που η καθεμιά έχει τα δικά της ιδιαίτερα χαρακτηριστικά. Γι’ αυτό το λόγο η εφαρμογή της προσβασιμότητας στοχεύει στη δημιουργία ενός περιβάλλοντος που θα λαμβάνει υπόψη τις ιδιαίτερες ανάγκες όλων και θα διασφαλίζει την κατά το δυνατόν αυτόνομη διακίνηση και διαβίωση του καθενός αξιοποιώντας τις δυνατότητες των ατόμων για να αντισταθμίσει τις αδυναμίες του. Παρέχει υποδομές, υπηρεσίες και αγαθά του ίδιου επιπέδου ποιότητας κατάλληλα σχεδιασμένα τα οποία παρέχονται σε όλους τους πολίτες από το ίδιο σημείο χωρίς διακρίσεις. Διασφαλίζει την ασφάλεια στις συνθήκες καθημερινής διαβίωσης και δράσης αλλά και σε συνθήκες έκτακτης ανάγκης. Γενικά ένα προσβάσιμο περιβάλλον έχει ως συνέπεια την ανεμπόδιστη συμμετοχή όλων στην εκπαίδευση, την απασχόληση, την ενημέρωση και γενικά στο κοινωνικό γίγνεσθαι. Έτσι οδηγούμαστε στη δημιουργία ίσων ευκαιριών για όλους για προσωπική και κοινωνική ανάπτυξη.

   Ποιους τομείς αφορά η προσβασιμότητα; Στο ερώτημα αυτό απαντάμε έχοντας ως αναφορά όλα τα κτήρια εκτός από αυτά που θεωρούνται κατοικία (Κτήρια συναλλαγής, εμπορίου, αθλητισμού, πολιτισμού, αναψυχής κ.α). Τα κτήρια αυτά χρησιμοποιούνται καθημερινά από το σύνολο των πολιτών με οποιαδήποτε ιδιότητα, έτσι τα κτήρια αυτά θα πρέπει να είναι πλήρως προσβάσιμα διότι κάθε άτομο ανεξάρτητα από τη φυσική του κατάσταση μπορεί να κληθεί για εργασία σ’ αυτούς τους χώρους (Θα πρέπει δηλαδή να είναι προσβάσιμα οριζόντια και κατακόρυφα) Παρακάτω αναφέρονται κάποια ενδεικτικά σημεία που θα πρέπει να λαμβάνονται υπόψη για να θεωρηθεί ένα κτήριο προσβάσιμο:

1) Η είσοδος: Θα πρέπει να είναι στο ίδιο επίπεδο με το πεζοδρόμιο διαφορετικά η οποιαδήποτε υψομετρική διαφορά προβλέπει τη κατασκευή ράμπας ή ανυψωτικού μηχανισμού για τη διευκόλυνση των ατόμων. Η είσοδος πρέπει να είναι ενιαία για όλους. Κατασκευή διαφορετικής εισόδου για ανθρώπους με κινητικά προβλήματα αποτελεί διάκριση και είναι δεκτή μόνο σε ειδικές περιπτώσεις όταν η κατασκευή ράμπας ή μηχανισμού είναι πρακτικά αδύνατη    

2) Εσωτερική διακίνηση: Για να είναι ασφαλής η εσωτερική μετακίνηση των ατόμων με αναπηρία στο κτήριο πρέπει να προβλέπεται η δημιουργία ράμπας για την κάλυψη υψομετρικών διαφορών σχεδιασμένη με κατάλληλη κλήση και διαστάσεις καθώς και ενδιάμεσα σκαλοπάτια για ξεκούραση των αναπήρων με αμαξίδιο κατά την άνοδο. Επίσης η κατασκευή των ανελκυστήρων προβλέπεται να έχει το σωστό πλάτος θύρας και θαλάμου ώστε να χωρούν άτομα με αμαξίδιο. Διάδρομοι με κατάλληλο πλάτος για την κίνηση ανθρώπων με αμαξίδιο. Σημαντικό είναι οι διάδρομοι αυτοί να είναι ελεύθεροι από κάθε εμπόδιο που μπορεί να βάλει σε κίνδυνο την ακαιρεότητα του ατόμου.

 3) Εξυπηρετήσεις και εξοπλισμός: Εκτός από την αυτόνομη διακίνηση όλων των πολιτών μέσα στο κτήριο απαραίτητη είναι και η εξυπηρέτηση όλων από το ίδιο σημείο. Έτσι θα πρέπει να προβλέπεται η κατασκευή χώρων υγιεινής σε κάθε όροφο. Οι χώροι αυτοί θα πρέπει να προσδιορίζονται συνεχώς και να μην χρησιμοποιούνται για άλλο σκοπό (π.χ για αποθήκη). Σε περίπτωση υφιστάμενων κτιρίων μια καλή λύση είναι η συνένωση δύο συμβατικών χώρων υγιεινής με τις κατάλληλες μετατροπές για άτομα με αναπηρία. Δημιουργία θέσεων προσβάσιμων για άτομα με αμαξίδιο σε αίθουσες συνεδριάσεων, θεάτρων, κινηματογράφων κ.α. Οι θέσεις αυτές δεν θα πρέπει να είναι αποκομμένες από το υπόλοιπο κοινό και να έχουν τις κατάλληλες διαστάσεις για να παρέχουν ασφάλεια

Περνούμε τώρα στους κοινόχρηστους χώρους δηλαδή στους χώρους που περιβάλουν τα κτήρια μιας και αυτοί είναι οι συνδετικοί κρίκοι με αυτά. Ενδεικτικά αναφέρονται και εδώ κάποια σημεία που θα πρέπει να ληφθούν υπόψη για να θεωρηθούν οι κοινόχρηστοι χώροι προσβάσιμοι και ασφαλείς.

1) Πεζοδρόμια, νησίδες: Απαραίτητη προϋπόθεση για μία ασφαλή πρόσβαση είναι να μην δημιουργείται καμία υψομετρική διαφορά στη κατάληξη της ράμπας στο οδόστρωμα. Στην αντίθετη περίπτωση δημιουργούνται προβλήματα στα αμαξίδια. Σε περιπτώσεις πεζοδρομίων μεγάλου πλάτους κατασκευάζονται ράμπες κάθετα στη κίνηση, σε περιπτώσεις μικρού πλάτους οι ράμπες κατασκευάζονται κατά μήκος του πεζοδρομίου με κατηφόρα στο επίπεδο του οδοστρώματος. Στις νησίδες μεγάλου πλάτους κατασκευάζονται ράμπες κανονικά στις δύο πλευρές προς της διάβαση ακριβώς απέναντι από τις ράμπες που συνδέουν την επιφάνεια των κοινόχρηστων χώρων με το οδόστρωμα. Όταν το πλάτος είναι μικρό διακόπτεται η νησίδα σε όλο το πλάτος της ακριβώς απέναντι από τις ράμπες που συνδέουν την επιφάνεια των κοινόχρηστων χώρων με το οδόστρωμα του απέναντι πεζοδρομίου.

2) Οδηγοί τυφλών: Κατασκευάζονται για την καθοδήγηση ατόμων με προβλήματα όρασης. Είναι πλάκες ειδικής υφής και με έντονη χρωματική αντίθεση από τις υπόλοιπες. Τα άτομα αυτά εκπαιδεύονται στη χρήση του οδηγού γι’ αυτό και οι εντολές που παίρνουν θα πρέπει να είναι σαφής. Οποιαδήποτε σύγχυση δημιουργεί ανασφάλεια. Ο οδηγός πρέπει να είναι ελεύθερος κάθε στιγμή, διότι στα άτομα με προβλήματα όρασης μειώνεται η αντιληπτική ικανότητα. Έτσι οποιοδήποτε εμπόδιο πάνω στον οδηγό θα γίνει αργά αντιληπτό με συνέπεια την ύπαρξη ατυχήματος. Ο οδηγός δε θα πρέπει να έχει πολλές διακλαδώσεις για την αποφυγή αποπροσανατολισμού και σύγχυσης του ατόμου.

3) Αστικός εξοπλισμός: Μ’ αυτό τον όρο εννοούνται όλες οι συσκευές κοινής χρήσης που τοποθετούνται στους κοινόχρηστους χώρους της πόλης (περίπτερα, κάδοι και καλάθια απορριμμάτων, φανάρια τροχαίας, ιστοί πινακίδων κ.α.) Πρέπει να τοποθετούνται αυστηρά εκτός ζώνης όδευσης πεζών και εκτός του οδηγού όδευσης τυφλών και να προβάλλονται πάντα στο έδαφος ώστε να αναγνωρίζονται από ανθρώπους με προβλήματα όρασης. Σημαντικό στοιχείο είναι η σαφής τυποποιημένη μορφή και ο χρωματισμός αυτών ώστε να μην υπάρχουν συγχύσεις. Οι απαραίτητες πινακίδες σήμανσης θα πρέπει να είναι συγκεντρωμένες σ’ ένα σημείο ώστε να είναι ελεύθερη η διέλευση ατόμων με αμαξίδια, με προβλήματα όρασης και μειωμένης αντίληψης.

  Οι κοινόχρηστοι χώροι και τα κτήρια είναι μόνο δύο από τους τομείς που πρέπει να εφαρμοστεί ένα ολοκληρωμένο πρόγραμμα προσβασιμότητας για να γίνει η ζωή των ανθρώπων με αναπηρίες σημαντικά πιο εύκολη, υπάρχουν ακόμη αρκετοί.

  Η θέση της ελληνικής κοινωνίας απέναντι στο θέμα της προσβασιμότητας εκφράζεται μέσα από το Σύνταγμα. Στο άρθρο 21 παράγραφος 6 ορίζεται ότι: Τα άτομα με αναπηρία έχουν δικαίωμα να απολαμβάνουν μέτρων που εξασφαλίζουν την επαγγελματική ένταξη και τη συμμετοχή τους στην πολιτική οικονομική και κοινωνική ζωή της χώρας. Με βάση αυτό το άρθρο οποιαδήποτε παραβίαση των δικαιωμάτων και υποχρεώσεων των ατόμων με αναπηρία σημαίνει εμποδισμό της κοινωνικής τους δράσης και άρα το άτομο που θίγεται έχει κάθε νόμιμο δικαίωμα να προσφύγει στα δικαστήρια για την απονομή της δικαιοσύνης.

  Κλείνοντας η δική μου άποψη απέναντι σ’ αυτό το τόσο σημαντικό θέμα με βάση την απλή καθημερινότητα που ζω είναι πως η προσβασιμότητα που περιγράφουν τα χαρτιά και οι νόμοι απέχει πολύ από αυτό που ζούμε καθημερινά γύρω μας. Ίσως γιατί μερικά από τα χαρακτηριστικά της ελληνικής κοινωνίας είναι η άγνοια, η ανευθυνότητα και ο ατομισμός. Θλίβομαι γιατί καθώς ανέτρεχα να βρω πηγές για το συγκεκριμένο άρθρο διαπίστωσα ότι η μέριμνα για τη προσβασιμότητα υπάρχει από το νομοθέτη καταγεγραμμένη σε νόμους, απλά η κοινωνία μας αδυνατεί ή δεν θέλει να την εφαρμόσει στο έπακρο. Εγώ πάντως συνεχίζω να ελπίζω και να ονειρεύομαι!          

Δημοσίευση: Φεβρουάριος 2007

στο website του περιοδικού Αναπηρία Τώρα ( url : www.disabled.gr)

      

* * * *

  ΓΥΡΙΖΟΥΜΕ ΣΕ ΕΠΟΧΕΣ ΦΙΛΑΝΘΡΩΠΙΑΣ ΚΑΙ ΟΙΚΤΟΥ;

  Ο ευαίσθητος χώρος της αναπηρίας καθώς και τα ίδια τα άτομα αποτελούσαν ένα ισχυρό πεδίο φιλανθρωπικής δράσης από κυρίους και κυρίες της υψηλής κοινωνίας με βαθύτερο στόχο την αυτοπροβολή και την άσκηση εξουσίας στους πολιτικούς οικονομικούς και κοινωνικούς φορείς της χώρας μας.

   Στη χώρα μας τα άτομα με αναπηρία έχουν βιώσει το σκληρό πρόσωπο της  φιλανθρωπίας. Ιδιαίτερα πριν τη μεταπολίτευση τα φιλανθρωπικά ιδρύματα έπαιζαν καθοριστικό ρόλο στη παροχή υπηρεσιών προς τα άτομα αυτά αφού η δημόσια παρουσία τους και κοινωνική τους δράση ήταν ουσιαστικά ανύπαρκτη.

  Για τη χώρα μας η πτώση της δικτατορίας το 1974 σήμαινε την αρχή μιας εξαιρετικής περιόδου για την κοινωνία και την οικονομία μας Αυτός ο ιστορικός κύκλος έφερε στη χώρα μας τη σταθεροποίηση, δημιούργησε την ανάγκη έκφρασης δημοκρατικών ιδεών και απελευθέρωσε ή τουλάχιστον δημιούργησε τις προϋποθέσεις απελευθέρωσης ομάδων του πληθυσμού που μέχρι τότε ζούσαν είτε στη κοινωνική αφάνεια είτε στη κοινωνική καταφρόνια και φυσικά μέσα σε συνθήκες κοινωνικής και οικονομικής φτώχειας.

   Μέσα σ’ αυτό το κλίμα άρχισε η ουσιαστική δράση του αναπηρικού κινήματος. Πρώτος στόχος του ήταν η δυναμική αμφισβήτηση του φιλανθρωπικού κατεστημένου. Τα άτομα με αναπηρία διεκδίκησαν με όλη τους τη δύναμη μια κοινωνία αξιών με δικαιώματα, υποχρεώσεις και ίσες ευκαιρίες για όλους. Απαίτησαν δικαιώματα συμμετοχής στην εκπαίδευση την επαγγελματική αποκατάσταση καθώς και δράσης στη πολιτική, οικονομική και κοινωνική ζωή της χώρας. Αποτέλεσμα αυτών των ενεργειών ήταν οι άνθρωποι με αναπηρίες να πάψουν να θεωρούνται οι επαίτες της κοινωνίας μας, να αναδείξουν τη προσωπικότητά τους, τη μοναδικότητα του χαρακτήρα και των ικανοτήτων τους

  Ποιο συγκεκριμένα με το Σύνταγμα του 1975  όπως διαμορφώθηκε μετά τις αναθεωρήσεις που ακολούθησαν και ιδιαίτερα αυτή του 2001 θεσπίστηκαν ειδικά ατομικά και συλλογικά δικαιώματα για τα άτομα με αναπηρία. Έτσι η αναπηρία θεωρήθηκε υπόθεση ανθρωπίνων δικαιωμάτων. Σημαντικό ρόλο σ’ αυτό έπαιξε και η ένταξη της χώρα μας στην Ευρωπαϊκή Ένωση η οποία δημιούργησε ένα νέο νομικό πλαίσιο γύρω από τα θέματα της αναπηρίας.

   Δυστυχώς όμως στη σημερινή εποχή τα πράγματα άρχισαν να παίρνουν και πάλι ένα κατήφορο χωρίς επιστροφή. Επανιδρύονται  δειλά - δειλά σύλλογοι και διαφόρων ειδών οργανισμοί για την υποστήριξη των ατόμων με αναπηρία με πρωτεργάτες φυσικά επιφανείς πολίτες της κοινωνίας μας. Αυτοί πολλές φορές προκειμένου να λύσουν τα οικονομικά προβλήματα των συλλόγων και των οργανισμών που ηγούνται καταφεύγουν στην διοργάνωση διαφόρων ειδών εκδηλώσεων με ερανικό κυρίως χαρακτήρα. Μάλιστα αυτές οι εκδηλώσεις βρίσκουν και την υποστήριξη των Μ.Μ.Ε τα οποία τις βαφτίζουν τηλεμαραθώνιους αγάπης

  Ένας τηλεμαραθώνιος σίγουρα βοηθά στην επίλυση σημαντικών οικονομικών προβλημάτων των συλλόγων και των οργανισμών από την άλλη όμως δε βοηθά στην επίλυση ενός εξίσου σημαντικού προβλήματος, εκείνου της ριζικής μεταστροφής της κοινωνικής νοοτροπίας.

  Ο τρόπος με τον οποίο παρουσιάζουν και αναφέρονται τα Μ.Μ.Ε. στα άτομα με αναπηρία καλλιεργεί στον απλό τηλεθεατή το αίσθημα της ευαισθησίας ή με άλλα λόγια της λύπησης και ενισχύει το φιλανθρωπικό του ένστικτο. Δεν είναι λίγες οι φορές που ακούσαμε τους διάφορους δημοσιογράφους να αποκαλούν τους ανθρώπους με αναπηρία άτομα με ειδικές ικανότητες. Αυτό τον όρο τα ίδια τα άτομα τον απορρίπτουν πιστεύοντας ότι η αναπηρία αποτελεί εξίσου ένα τρόπο ζωής με απλές φυσικές ικανότητες σαν αυτές που διαθέτει κάθε άνθρωπος σε μεγαλύτερο ή μικρότερο βαθμό. Έχει υποθεί αρκετές φορές ότι οι άνθρωποι με αναπηρίες χρειάζονται δίπλα τους τα Μ.Μ.Ε. για να αναδειχθούν ως προσωπικότητες και ως ΑΝΘΡΩΠΟΙ και όχι ως πρόσωπα άξια του οίκτου και του ελέους του καθενός.

   Πριν κλείσω αναφέρω και πάλι πως η διοργάνωση ενός τηλεμαραθώνιου έχει και τα θετικά της στοιχεία. Αυτό που θα πρέπει όμως να μας κάνει να προβληματιζόμαστε είναι πως η διοργάνωση τέτοιων εκδηλώσεων και η κοινοποίηση τους αποκόπτουν την έννοια της αναπηρίας από την υιοθέτησή της ως θέμα καθαρά ανθρωπίνων δικαιωμάτων που χρειάζεται άμεσες κοινωνικές και πολιτικές λύσεις και την εντάσσουν για άλλη μια φορά στη σφαίρα της φιλανθρωπίας.

Δημοσίευση: Μάιος 2007

Περιοδικό: Ισοτιμία (Αθηνών)

  

 * * * *

απέναντι στα άτομα με αναπηρΙες.

  Ήρθε πάλι η 3^η του Δεκέμβρη παγκόσμια ήμερα ατόμων με αναπηρίες. Η μέρα που θα τολμούσα να πω τουλάχιστον για τη χώρα μας χωρίς να νιώθω τύψεις πως θα μπορούσε να μετονομαστεί σε μέρα ταλέντου υποκριτικής.

  Είναι η μέρα που επιφανείς πολίτες της κοινωνίας μας θα υποσχεθούν μεγάλα λόγια και θα δώσουν αόριστες δεσμεύσεις απέναντι στους συμπολίτες μας με αναπηρία. Ας μη γελιόμαστε η λέξη που συνοδεύει τις πολιτικές για την αναπηρία στη χώρα μας είναι η ΑΔΡΑΝΕΙΑ.

   Με την αναθεώρηση του Συντάγματος το 2001 ψηφίστηκαν δικαιώματα και υποχρεώσεις για τα άτομα με αναπηρία που εξασφαλίζουν τη συμμετοχή τους στην εκπαίδευση, την επαγγελματική αποκατάσταση και την κάθε είδους κοινωνική δράση.

  Παρόλα αυτά παρατηρείται πολλές φορές ότι τα άτομα με αναπηρία γίνονται όμηροι του ίδιου τους του εαυτού και καταλήγουν στο περιθώριο. Πώς να μην καταλήξουν άλλωστε; Αφού μια σειρά από ελλείψεις που υπάρχουν σε σημαντικούς τομείς δε τους δίνουν τη δυνατότητα να κάνουν ορθή χρήση των δικαιωμάτων και των υποχρεώσεων που έχουν.

   Στο τομέα της εκπαίδευσης. Μου προκαλεί εντύπωση το γεγονός ότι ένα μεγάλο ποσοστό των ατόμων με αναπηρία που έχει τη νοητική ικανότητα απέχει ουσιαστικά από την εκπαίδευση. Γι’ αυτό ευθύνεται το γεγονός ότι η παιδεία στην Ελλάδα είναι σε σημαντικό βαθμό απροσπέλαστη. Η απουσία κατάλληλα διαμορφωμένου πληροφοριακού υλικού καθώς και κατάλληλης υλικοτεχνικής υποδομής που θα μπορεί να εξυπηρετεί την κάθε είδους αναπηρία καθιστά τη παιδεία μας αφιλόξενη για τα άτομα με αναπηρία. Θα πρέπει όμως κάποτε να βάλουμε ένα τέλος σ’ αυτή τη κατάσταση. Οι υπεύθυνοι ξέρουν τι πρέπει να κάνουν γι’ αυτό. Τους καλούμε να το πράξουν το συντομότερο και να μην αδρανούν άλλο. Μέσω της παιδείας τα άτομα με αναπηρία θα αναβαθμίσουν το βοιωτικό τους  επίπεδο, θα γίνουν ισχυροί πολίτες με άποψη, πολίτες που θα μπορούν να μάχονται και να διεκδικούν.

  Η επαγγελματική ένταξη του ατόμου με αναπηρία είναι εξίσου σημαντική είναι αυτή που θα του δώσει τη χαρά της προσφοράς, τη σημασία της ανάληψης ευθυνών και θα το βγάλει από το καθεστώς πλήρους εξάρτησης και επιπλέον θα βοηθήσει το ευρύτερο κοινωνικό σύνολο να ξεφύγει από την άποψη ότι αναπηρία σημαίνει ανικανότητα. Είναι αξιοσημείωτο το γεγονός ότι έχουν ψηφιστεί νόμοι οι οποίοι εξασφαλίζουν την επαγγελματική ένταξη των ατόμων. Αυτοί οι νόμοι όμως για κάποιο λόγο καθυστερούν να εφαρμοστούν για μεγάλο χρονικό διάστημα. Μη με κάνετε να πιστέψω ότι αυτή η χώρα δε πιστεύει στις δυνατότητες των ατόμων με αναπηρία.

  Βασική προϋπόθεση για την εφαρμογή όλων των παραπάνω είναι η δημιουργία προσβάσιμης υποδομής τόσο κάθετα όσο και οριζόντια. Είναι θλιβερό το γεγονός ότι όλη η νομοθεσία για τη δημιουργία προσβάσιμης υποδομής υπάρχει καταγεγραμμένη σε άρθρα στο Σύνταγμα της χώρα μας η οποία όμως δεν εφαρμόζεται στο έπακρο. Σήμερα φτάσαμε στο σημείο να θεωρούμε προσβάσιμο ένα παραδείγματος χάρη δημόσιο κτήριο το οποίο έχει μία και μόνη ράμπα στην είσοδό του. Αν είναι δυνατόν! Και με τη μετακίνηση του ατόμου με αναπηρία στο εσωτερικό τι γίνεται;

  Όλα είναι θέμα νοοτροπίας. Στη χώρα μας έχει ριζωθεί μία άσχημη νοοτροπία που λέγεται κοινωνική προκατάληψη. Ακούμε συχνά να χρησιμοποιούνται εκφράσεις για τα άτομα με αναπηρίες του τύπου άτομα με ειδικές δεξιότητες ή ικανότητες, ακούμε κάποιους να μιλούν για σύγχρονους ήρωες μιας νέας εποχής.

 Τέτοιου είδους εκφράσεις κάνουν το πολίτη με αναπηρία να μοιάζει μ’ ένα εξωγήινο ων σταλμένο από το πλανήτη Άρη.

  Ο πολίτης με αναπηρία αισθάνεται ένας απλός πολίτης που σε μία δημοκρατική κοινωνία διεκδικεί κάτι το αυτονόητο, το δικαίωμα του σε μία αυτόνομη, δημιουργική και αξιοπρεπή ζωή.

  Καταργώντας τα τείχη της προκατάληψης τα πάντα θα αρχίσουν να λειτουργούν όπως πρέπει. Προσωπικά οραματίζομαι μία κοινωνία οπού η νέα γενιά ανθρώπων μιας και αυτή μπορούμε να προλάβουμε πλέον θα αντιλαμβάνεται την αναπηρία όχι ως μία μορφή ανικανότητας αλλά ως ένα τρόπο ζωής εξίσου ικανό μ’ αυτό που ζει ο κάθε άνθρωπος και ο πολίτης με αναπηρία θα είναι ένας πολίτης όπου το πρώτο λόγο έχει η προσωπικότητά του και όχι η αναπηρία του.

  Γι’ αυτή τη κοινωνία θα συνεχίσω να αγωνίζομαι μαζί με όλους αυτούς που πιστεύουν ότι αξίζει ένα καλύτερο αύριο στα άτομα με αναπηρία, κι’ αυτό γιατί θυμάμαι κάτι που λέει ο σοφός λαός μας: Όσο ζω ελπίζω άρα και να αγωνίζομαι!              

Δημοσίευση: Δεκέμβριος 2007

στην τοπική εφημερίδα Ελευθερία Λάρισας:  Με αφορμή τη 3^η Δεκεμβρίου, Παγκόσμια ημέρα ατόμων με αναπηρία  

* * * *

ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΚΟΙΝΩΝΙΑ ΚΑΙ ΑΝΑΠΗΡΙΑ

Συνήθως όταν κάνουμε αναφορά στο πολιτισμό μιας χώρα εννοούμε την ιστορικότητα, τις παραδώσεις τα ήθη και τα έθιμά της. Μέσα σ’ όλα αυτά όμως ξεχνούμε κάτι εξίσου σημαντικό. Δείγμα πολιτισμού για μια χωρά αποτελεί και η συμπεριφορά μεταξύ των πολιτών της. Σ’ αυτό το τελευταίο θα ήθελε να σταθώ ιδιαίτερα.

 Στη χώρα μας ο χώρος της Αναπηρίας έχει γνωρίσει διαχρονικά το σκληρό πρόσωπο της κοινωνίας Μέσα από συμπεριφορές κοινωνικού στιγματισμού, αδιαφορίας και προκατάληψης, είναι σίγουρο πως ένα μεγάλο μέρος των πολιτών με Αναπηρία θα καταλήξει και πάλι στο μηδέν, δηλαδή την πλήρη κοινωνική περιθωριοποίηση.

Τα πρώτο βήμα που πρέπει να κάνει η κοινωνία μας προκειμένου να καλλιεργηθεί μία πολιτισμένη συμπεριφορά και στάση απέναντι στους πολίτες με Αναπηρίες είναι η καταπολέμηση της προκατάληψης καθώς και όλων των διακρίσεων που υπάρχουν σε βάρος τους.

Το δεύτερο και σημαντικότερο βήμα είναι η ανάπτυξη ενός κλίματος αποδοχής της διαφορετικότητας. Θα πρέπει δηλαδή να γίνει κατανοητό ότι η αναπηρία είναι μέρος της ανθρώπινης ποικιλομορφίας και ότι αποτελεί έναν διαφορετικό τρόπο ζωής όπως αυτός που βιώνουν χιλιάδες άνθρωποι καθημερινά στον αγώνα για την επιβίωση.

Για να γίνουν εφικτά τα παραπάνω δύο βήματα θα πρέπει να υπάρξει μία συντονισμένη πολιτική η οποία θα έχει ως θεμέλιό της τους εξής παράγοντες:

1^ον  Εκστρατείες Ενημέρωσης: Προκειμένου να καταπολεμηθεί η προκατάληψη είναι χρήσιμο κάθε βαθμίδα πολιτικής ηγεσίας σε συνεργασία με όλους τους φορείς της κοινωνίας των πολιτών να συντονίσουν εκστρατείες ενημέρωσης του ευρύτερου κοινωνικού συνόλου για τα δικαιώματα και τις υποχρεώσεις των Ατόμων με Αναπηρία. Μ’ αυτό τον τρόπο η Αναπηρία θα γίνει αντιληπτή ως ένας ισότιμος, ενεργός τρόπος ζωής και θα πάψει να θεωρείται ένας τρόπος ζωής κατώτερων δυνατοτήτων.

 Σημαντική σ’ αυτή τη προσπάθεια θα είναι και η συμβολή των Μ.Μ.Ε. αναδεικνύοντας θετικά την αναπηρία, και τους πολίτες που την βιώνουν χρήσιμους για τη δημιουργία μια κοινωνίας ίσων πολιτών και ευκαιριών.

 2^ον Εκπαίδευση: Δεδομένου ότι οι ίσες ευκαιρίες και η κοινωνική ένταξη διασφαλίζονται για όλους τους πολίτες μέσα από την εκπαίδευση τα άτομα με αναπηρία σε καμία περίπτωση δε θα έπρεπε να στερηθούν του δικαιώματος αυτού. Είναι αλήθεια ότι το 2008 ψηφίστηκε νομικό πλαίσιο που καθιστά υποχρεωτική την εκπαίδευση των παιδιών με αναπηρία. Ο νόμος όμως αυτός παραμένει «γράμμα κενό» καθώς περίπου 180.000 παιδιά με αναπηρία παραμένουν χωρίς τη στοιχειώδη εκπαίδευση. Η απουσία της επαρκούς υλικοτεχνικής υποδομής και πλήρους προσβάσιμου εκπαιδευτικού υλικού προσιτού σε κάθε μορφή αναπηρίας ευθύνεται γι’ αυτό. Η παρούσα κατάσταση θα μπορούσε να βελτιωθεί με τη χρήση ενός άρτια δομημένου τεχνολογικού συστήματος το οποίο θα μπορούσε να προσφέρει επαρκεί γνώση στο άτομο και ταυτόχρονα θα κάλυπτε και όλες τις αδυναμίες του πάνω στην εκπαίδευση εξαιτίας της αναπηρίας. Εννοείται, πως ένα τέτοιο τεχνολογικό επίτευγμα, μια κοινωνία που θέλει να πιστεύει σ’ ένα δημόσιο σχολείο ανοιχτό για όλους θα πρέπει να είναι έτοιμη ανά πάσα στιγμή να το παρέχει δωρεάν.

 3^ον Περιβάλλον:  Σε μία λειτουργική κοινωνία απαραίτητη προϋπόθεση είναι η δημιουργία ενός προσβάσιμου δομημένου περιβάλλοντος. Τα υφιστάμενα εμπόδια με τα οποία έρχονται αντιμέτωπα τα άτομα με αναπηρίες στην προσπάθεια τους να αποτελέσουν ενεργά μέλη της κοινωνίας έχουν ως συνέπεια την στέρηση της ανεξαρτησίας και της αυτονομίας τους καθώς και της πλήρης άσκησης των δικαιωμάτων και των υποχρεώσεών τους. Το λάθος ξεκινάει από το παρελθόν όπου οι κοινωνίες δομούνταν με πρότυπο τον άνθρωπο με αρτιμέλεια. Για να μπορέσει να ξεπεραστεί η υπάρχουσα κατάσταση θα πρέπει η πολιτεία να αναπτύσσει οδηγίες, πρότυπα και νομοθεσία που να ενθαρρύνουν τη κατασκευή δημόσιων, εσωτερικών και υπαίθριων χώρων προσιτών στα άτομα με αναπηρία. Επιπλέον, όλα τα πανεπιστημιακά ιδρύματα που είναι υπεύθυνα για την κατάρτιση επιστημών που διαχειρίζονται το δομημένο περιβάλλον θα πρέπει να προωθούν την αρχή της προσπελασιμότητας διδάσκοντας ένα ολοκληρωμένο σχεδιασμό που την αφορά.

 Εννοείται πως η προσβασιμότητα στο φυσικό, δομημένο περιβάλλον πρέπει να συνοδεύεται και από προσβάσιμα μέσα μεταφοράς δημόσια και ιδιωτικά.

 4^ον Ενημέρωση και Επικοινωνία:  Εάν θέλουμε τα άτομα με αναπηρία να μπορούν να ασκούν ενεργά τα δικαιώματα και τις υποχρεώσεις τους και να μπορούν να έχουν επιλογές για τη ζωή τους, είναι σημαντικό να υπάρχει μια επαρκή ενημέρωση  σχετικά με τις υπηρεσίες και τα προγράμματα που τους αφορούν μέσω ενός καλού συστήματος επικοινωνίας, ξεκινώντας πάντα από το δημόσιο τομέα ο οποίος θα μπορούσε να αποτελέσει πρότυπο και για τον ιδιωτικό.

 Σήμερα υπάρχουν κάποια τέτοια δείγματα επικοινωνίας φιλικά προς τα άτομα με αναπηρία. Η γραφή braille, η νοηματική γλώσσα κ.α είναι κάποια καλά παραδείγματα, χρειάζονται όμως πολλά παραπάνω.

 5^ον Εργασία: Η απασχόληση τέλος αποτελεί τον πιο ουσιαστικό τρόπο κοινωνικής ένταξης των ατόμων με αναπηρία. Δυστυχώς όμως αυτό είναι και το μεγαλύτερο «αγκάθι» της κοινωνίας μας. Τα ποσοστά απασχόλησης των ατόμων αυτών είναι ακόμα χαμηλά σε σχέση με τον υπόλοιπο πληθυσμό. Αν θέλουμε λοιπόν να πιστεύουμε πραγματικά σε μία κοινωνία ίσων ευκαιριών θα πρέπει η πολιτεία να θωρακίσει τα επαγγελματικά δικαιώματα τους καταπολεμώντας τις όποιες διακρίσεις εξαιτίας της αναπηρίας τους. Χρειάζεται επίσης να διευρύνει τις επαγγελματικές τους ευκαιρίες και πέραν του γνωστού πλέον Ν. 2643/98 ο οποίος μπορεί να κατοχυρώνει επαγγελματικά τα άτομα και τις οικογένειες τους είναι όμως ένας νόμος «βιτρίνα», καθώς οι δυσκολίες και τα κενά που παρουσιάζει στην εφαρμογή του τον καθιστούν ανενεργό. Ίσως είναι καιρός η πολιτεία να θεσπίσει ένα νομικό πλαίσιο που θα δίνει τη δυνατότητα στα άτομα με αναπηρία να συμμετέχουν στις προκηρύξεις του Α.Σ.Ε.Π. μέσω μίας μεθόδου αξιολόγησης προσιτής στην κάθε μορφή αναπηρίας.

 Τα όσα ανέφερα στο παρόν άρθρο αποτελούν κατά τη γνώμη μου την αρχή της χάραξης μιας σωστής πολιτικής για μια κοινωνία ισονομίας και ισοπολιτείας, υψηλών ιδανικών και πολιτισμένης συμπεριφοράς. Ίσως στην περίοδο οικονομικής κρίσης που διανύουμε όλα τα παραπάνω να είναι λίγο δύσκολο να πραγματοποιηθούν τουλάχιστον στο άμεσο μέλλον. Σ’ αυτή τη περίπτωση θα πω κάτι που λέει πολύ σοφά ο λαός μας: Η ελπίδα πεθαίνει πάντα τελευταία.

Το προσωπικό μήνυμα που θα ήθελα να περάσω γράφοντας τον επίλογο αυτού του άρθρου είναι πως αν δούμε τα πράγματα μέσα από μια ώριμη ματιά θα καταλάβουμε πως ανάπηροι άνθρωποι δεν υπάρχουν. Υπάρχουν όμως ανάπηρες κοινωνίες και είναι εκείνες που το μεγαλύτερό τους «ταλέντο» είναι να επικεντρώνονται στις φυσικές αδυναμίες των άλλων και να τις κατακρίνουν.

 Δε θέλω να πιστέψω πως η δική μου είναι μία από αυτές. Οι Έλληνες τιμώντας το βαρύ φορτίο πολιτισμού και ιστορίας που φέρουμε οφείλουμε να κάνουμε τη διαφορά.

Δημοσίευση: Δεκέμβριος 2011

στην τοπική εφημερίδα Ελευθερία Λάρισας:  Με αφορμή τη 3^η Δεκεμβρίου, Παγκόσμια ημέρα ατόμων με αναπηρία

* * * *  

ΜΙΑ ΔΙΑΦΟΡΕΤΙΚΗ ΠΡΟΣΕΓΓΙΣΗ ΤΗΣ ΚΡΙΣΗΣ 

Το τελευταίο καιρό όλοι μας βομβαρδιζόμαστε συνεχώς από τα ανελέητα μέτρα της οικονομικής κρίσης που ανεβάζουν όλο και περισσότερο το πυρετό της αγωνίας για το πώς θα επιβιώσουμε σ’ αυτές τις δύσκολες συνθήκες.

Θα μπορούσα και ‘γω σαν νέος οικονομολόγος να εκφράσω την άποψή μου για τις αιτίες που μας έφτασαν ως εδώ καθώς και για τη πολιτική που θα μας βγάλει από την κρίση, δε θα το κάνω όμως. Αυτό που θα επιχειρήσω να κάνω είναι να δω τα πράγματα από τη ψυχολογική τους μεριά. Όχι δεν είμαι ψυχολόγος, όμως παραδέχομαι ότι η οικονομική επιστήμη συνδέεται στενά με την ψυχολογία. Δεν είναι τυχαίο άλλωστε το γεγονός ότι ένα γεμάτο ή άδειο πορτοφόλι γεννά στον εαυτό μας αντίστοιχα το αίσθημα της ασφάλειας ή της ανασφάλειας.

 Γιατί όμως συμβαίνει αυτό; Η απάντηση είναι απλή σ’ αυτό το ερώτημα. Το μόνιμο άγχος που μας δημιούργησε η κρίση για το αβέβαιο αύριο γκρεμίζει όλες τις άμυνες του οργανισμού και μας κάνει συνεχώς όλο και πιο ευάλωτους.

Δυστυχώς σε μία κοινωνία που κινείται σε γρήγορους ρυθμούς με μοναδικό σκοπό την εξασφάλιση του μεροκάματου που θα κάλυπτε μέχρι χθες τις όλο και αυξανόμενες επιθυμίες μας, αυτά συμβαίνουν. Τώρα όλα έχουν αλλάξει, ότι θεωρούσαμε ως δεδομένο για να ζήσουμε καταρρέει. Σ’ αυτή τη κοινωνία καταφέραμε να κάνουμε σλόγκαν το «Καταναλώνω άρα υπάρχω». Μάθαμε να προσδιορίζουμε τον εαυτό μας περισσότερο με βάση το «τι έχουμε» και όχι το «τι είμαστε».

Όσο όμως η οικονομική κρίση είναι παρούσα χρειάζεται να βρούμε τρόπους για να διαφυλάξουμε τη ψυχική μας ισορροπία. Πρέπει δηλαδή με κάποιο τρόπο ν’ αρχίσουμε να βγάζουμε από μέσα μας λίγες σταγόνες αισιοδοξίας. Αν καταφέρουμε να γίνουμε έστω για λίγο αισιόδοξοι θα δούμε ότι η οικονομική κρίση είναι μιας πρώτης τάξεως ευκαιρία για εσωτερικές αναζητήσεις.

Πρέπει να παραδεχτούμε ότι σ’ αυτή τη κοινωνία που ζούμε όλοι μαζί αυτό που καταφέραμε είναι να γίνουμε αρκετά έως πάρα πολύ ξένοι μεταξύ μας. Με λίγα λόγια μάθαμε να ζούμε μόνο για το εαυτό μας και τους οικείους μας.

Είναι αναγκαίο να κατανοήσουμε ότι οι ισορροπίες μιας κοινωνίας δεν εξαρτώνται μόνο από τους ρυθμούς ανάπτυξης της οικονομίας της αλλά και από τις σχέσεις μεταξύ των ανθρώπων της. Ας βρεθούμε λοιπόν κοντά με τους συνανθρώπους μας και ας ξαναχτίσουμε σχέσεις εμπιστοσύνης για να μην επαναλάβουμε τα δικά μας λάθη και στις επόμενες γενιές. Να μη μάθουμε στα παιδιά μας ότι το χρήμα είναι αυτό που ανοίγει κλειστές πόρτες. Υπάρχουν κι’ άλλες αξίες στη ζωή του ανθρώπου, όπως η αξιοπρέπεια, η ευγένεια, το ήθος, μα πάνω απ’ όλα η ειλικρίνεια.  

Ξέρω πολύ καλά ότι μ’ αυτές τις ανθρώπινες αξίες δε γεμίζει κανείς το στομάχι του.  Μ’ αυτές τις άξιες όμως μένει κανείς όρθιος σε μία κοινωνία που με τον οικονομικό πόλεμο που της κήρυξαν οι Ευρωπαϊκές δυνάμεις επιχειρούν να θάψουν ότι την ομορφαίνει.

 Ζω στην Ελλάδα και ως Έλληνας όσο και αν πολεμούν κάποιοι τη χώρα μου ένα πράγμα ξέρω πάρα πολύ καλά, ότι ανήκω σ’ εκείνο το έθνος που έδωσε τα φώτα του πολιτισμού στον κόσμο και γέννησε τη Δημοκρατία. Γι’ αυτό και θυμώνω με την εισβολή κάποιων δήθεν «εθνοσωτήρων» που ήρθαν να φροντίσουν για το «καλό» των Ελλήνων ποδοπατώντας ότι ανέδειξε αυτός ο λαός μέσα στο χρόνο.

Είμαστε γεννημένοι στο καλύτερο «οικόπεδο» της Ευρώπης, είναι ευθύνη όλων μας να το αναδείξουμε ξανά τηρώντας μια στάση υπευθυνότητας.  

Δημοσίευση: Φεβρουάριος 2012

στην τοπική εφημερίδα Ελευθερία Λάρισας

* * * *

ΤΑ ΔΙΑΧΡΟΝΙΚΑ ΣΤΕΡΕΟΤΥΠΑ ΚΑΙ ΟΙ ΠΡΟΚΑΤΑΛΗΨΕΙΣ ΤΗΣ ΑΝΑΠΗΡΙΑΣ.

 Η 3^η του Δεκέμβρη έχει θεσμοθετηθεί παγκοσμίως ως ημέρα των Ατόμων με αναπηρίες. Είναι η μέρα που συνήθως ακούμε στα ΜΜΕ να γίνεται εκτενής λόγος για τα γενικότερα προβλήματα πρόσβασης της αναπηρίας, την έλλειψη αποτελεσματικής πολιτικής για την αντιμετώπιση των προβλημάτων αυτών και την ανεπάρκεια του πολιτικού συστήματος να προσφέρει στους πολίτες με αναπηρία ένα κράτος με ισχυρή κοινωνική πολιτική και πρόνοια ώστε να τους εξασφαλίσει την αξιοπρεπή διαβίωση καθ’ όλη τη διάρκεια της ζωής τους.

Όλα αυτά είναι δεκτά. Όμως αν θελήσει κανείς να δει τα πράγματα μέσα από μια πιο ρεαλιστική ματιά θα καταλήξει στο συμπέρασμα ότι η γενεσιουργός αιτία των προβλημάτων αυτών είναι ο αρνητισμός που μας διακατέχει για την αναπηρία, οι προκαταλήψεις και τα στερεότυπα που δυστυχώς πέρασαν από γενιά σε γενιά μέχρι και σήμερα.

Αυτό ακριβώς θα εξετάσουμε σ’ αυτό το άρθρο, το πώς δηλαδή γεννήθηκαν αυτές οι προκαταλήψεις και τα στερεότυπα που ταλαιπωρούν τους πολίτες με αναπηρία μέχρι σήμερα, και γιατί όχι να καταλήξουμε σε κάποιο συμπέρασμα για το πώς μπορούμε να τα υπερβούμε.

Όλα ξεκίνησαν πριν πολλά χρόνια, όταν η ιατρική επιστήμη πρωτοήρθε σε επαφή με αυτό που σήμερα αποκαλούμε αναπηρία. Τότε οι επιστήμονες κατέληξαν στο συμπέρασμα ότι η αναπηρία είναι μία μη φυσιολογική λειτουργία του γενετικού ανθρώπινου κώδικα.

Αυτή η έννοια όμως του μη φυσιολογικού της αναπηρίας ξέφυγε από τα ιατρικά όρια και πέρασε στον ευρύ κοινωνικό ιστό, ως μία ισχυρή αντίληψη που μεταλαμπαδεύτηκε από γενιά σε γενιά. Έτσι γεννήθηκαν τα στερεότυπα και οι προκαταλήψεις.

Η έννοια του στερεότυπου βασίζεται σε μια απλουστευμένη ή τυποποιημένη αντίληψη-εικόνα που έχουν οι άνθρωποι για μια συγκεκριμένη κοινωνική ομάδα, στη προκειμένη περίπτωση για τα άτομα με αναπηρίες. Τα στερεότυπα όχι μόνο εναντιώνονται στα δικαιώματα των ατόμων με αναπηρία, αλλά ενισχύουν και τις προκαταλήψεις.

Η προκατάληψη για τους πολίτες με αναπηρία δεν είναι μόνο μία ισχυρή αρνητική πεποίθηση από μέρους του κοινωνικού συνόλου, τις περισσότερες φορές εμπεριέχει και αρνητικά συναισθήματα όπως για παράδειγμα ο οίκτος και η απέχθεια.

Ιστορικά τα άτομα με αναπηρία έχουν στερεοποιηθεί με πολλούς τρόπους και δυστυχώς πολλά από αυτά διαιωνίζονται ακόμα και σήμερα. Οι ελλιπείς πληροφορίες, οι μπερδεμένες αντιλήψεις και οι διακρίσεις που υφίστανται ευθύνονται γι’ αυτό.

Ορισμένα από τα στερεότυπα ενός ατόμου με αναπηρία το απεικονίζουν ως τραγικό αλλά γενναίο, ανίκανο στη καθημερινή ζωή, τρομακτικό, ακόμα και αντισεξουαλικό.

Βέβαια βασικό ρόλο στην διαιώνιση των στερεοτύπων παίζει και η αντιμετώπιση και προβολή των ατόμων με αναπηρία από τα ΜΜΕ. Δεν είναι λίγες οι φορές που έχουμε όλοι μας γίνει μάρτυρες γεγονότων, κυρίως μέσα από την τηλεόραση όπου η αναπηρία και πολύ περισσότερο οι πολίτες που τη βιώνουν έχουν γίνει υποκείμενα ελεημοσύνης. Σίγουρα όλοι κάποια στιγμή θα έχουμε καθίσει απέναντι από την τηλεόραση μας παρακολουθώντας κάποιες εκπομπές με τίτλο «τηλεμαραθώνιος αγάπης για την αναπηρία», εκπομπές στις οποίες ο στόχος είναι ένας και μοναδικός, να μαζευτούν λεφτά για να βοηθήσουν όποιους φορείς, όποιους οργανισμούς και συλλόγους μη κερδοσκοπικού χαρακτήρα ασχολούνται με την αναπηρία.

Ακούμε τους παρουσιαστές αυτών των εκπομπών να μιλούν για τους ανθρώπους με αναπηρία λέγοντας πως πρόκειται για ήρωες, νικητές της ζωής ανθρώπους που το κράτος τους ξέχασε και είναι χρέος όλων μας ως ευαίσθητοι πολίτες που είμαστε να τους βοηθήσουμε. Πως λοιπόν μετά να μην υποκινηθεί το συναίσθημα οίκτου του ευαίσθητου τηλεθεατή που παρακολουθεί και στο τέλος βάζει το χέρι στην ήδη φτωχή του πλέον τσέπη και τηλεφωνεί για να βοηθήσει;

Δεν λέω, αυτός ο τρόπος μπορεί να βοηθάει τις διάφορες οργανώσεις που ασχολούνται με την αναπηρία από οικονομικής πλευράς, στην ουσία όμως είναι ένα όπλο του οποίου η κάνη στρέφεται αποκλειστικά και μόνο κατά του ίδιου του ατόμου με αναπηρία, κατά της αξιοπρέπειας του και της ηθικής του υπόστασης μέσα στην κοινωνία.

Να λοιπόν πως μέσα στο χρόνο καλά κρατεί το στερεότυπο που θέλει την αναπηρία να είναι υπόθεση ευαισθησίας.

Αν ρωτάτε πάντως εμένα που είμαι άτομο με αναπηρία σας λέω πως η αναπηρία είναι υπόθεση λογικής. Μιας λογικής που πρέπει να υπαγορεύει σε όλους μας ότι κανένα άτομο με αναπηρία δεν ευθύνεται για τη θέση στην οποία βρίσκεται. Είναι επιλογή της ίδιας της ανθρώπινης φύσης η αναπηρία. Συνεπώς τα όποια στερεότυπα, οι όποιες προκαταλήψεις και συμπεριφορές κοινωνικού στιγματισμού είναι εντελώς παράλογα και άδικα σε βάρος τους φαινόμενα.

Παρόλα αυτά η ελπίδα πεθαίνει πάντα τελευταία. Πάντα πρέπει να ελπίζουμε στην αλλαγή της σκέψης και των αντιλήψεων μας γιατί μόνο έτσι θ’ αρχίσουμε να αλλάζουμε πρώτα απ’ όλα ως άνθρωποι.

Η ελπίδα αυτή στηρίζεται κυρίως στη νέα γενιά ανθρώπων, οι οποίοι αποτελούν το κορμό μιας δύσκολης αλλά σύγχρονης εποχής. Το μόνο που χρειάζεται να κατανοήσουμε είναι πως η αναπηρία είναι μέρος της ανθρώπινης ποικιλομορφίας. Άλλωστε από πάππου προς πάππου οι άνθρωποι ήταν και είναι διαφορετικοί, αρκεί να βρούμε τη δύναμη να στρέψουμε το βλέμμα μας στους ανθρώπους γύρω μας και τότε αυτές τις διαφορές θα τις δούμε ξεκάθαρα μπροστά μας. Θα δούμε ανθρώπους με διαφορετικό χρώμα ματιών και μαλλιών, ανθρώπους με διαφορετικά χαρακτηριστικά προσώπου και αυτό το διαφορετικό στοιχείο είναι επιλογή της φύσης και του Θεού που μας πλάθει κατ’ εικόνα και καθ’ ομοίωσιν.

Με την ίδια λογική υπάρχουν άνθρωποι ανάμεσα μας που περπατούν μόνοι τους και άλλοι που χρησιμοποιούν αμαξίδιο, άλλοι που βλέπουν με τα μάτια και άλλοι με το ένστικτό τους, άλλοι μιλούν και εκφράζουν τα συναισθήματά τους με το στόμα και άλλοι με τα χέρια.

Δε ξέρω αν είναι κρίμα όπως θα έλεγαν οι περισσότεροι σήμερα το να γεννιέται κανείς με μια κινητική αναπηρία ή έχοντας απώλεια όρασης και ακοής, εκείνο που ξέρω είναι πως ο καθένας που γεννιέται σ’ αυτή τη ζωή όπως τον όρισε η φύση και ο Θεός εξυπηρετεί ένα σκοπό, είμαστε πολύ «λίγοι» λοιπόν να κρίνουμε τι είναι κρίμα και τι όχι.

Σ’ αυτό το επίπεδο αντιληπτικής ικανότητας πρέπει να φτάσουμε για την αναπηρία αν θέλουμε να ξεπεράσουμε τα στερεότυπα και τι προκαταλήψεις μας πάνω σ’ αυτή.

Ζούμε στην Ελλάδα του 2012, η οικονομική κρίση έχει μπει πλέον για τα καλά στις ζωές όλων μας, τώρα περισσότερο από κάθε άλλη φορά χρειάζεται να λειτουργήσει η ώριμη νοημοσύνη μας για να μπορέσουμε να βάλουμε ένα τέλος σ’ αυτό τον οικονομικό πόλεμο που έχει κηρυχτεί γύρω μας. Τα στερεότυπα και οι προκαταλήψεις σημαίνουν αδυναμία σκέψης και μας κρατούν καθηλωμένους σε πράγματα και καταστάσεις που δεν μας αρμόζουν. Ας μη ξεχνούμε ότι είμαστε η χώρα που έδωσε τα φώτα του πολιτισμού στο κόσμο, γι’ αυτό και πρέπει να υπερασπίσουμε αυτό τον τίτλο όχι μόνο στα καλλιτεχνικά και αθλητικά δρώμενα που ξεκίνησαν από τη χώρα μας, αλλά και στη συμπεριφορά εντός τη κοινωνίας μας.        

Δημοσίευση: Δεκέμβριος 2012

 στη τοπική εφημερίδα Ελευθερία Λάρισας:  Με αφορμή τη 3^η Δεκεμβρίου, Παγκόσμια ημέρα ατόμων με αναπηρία.

* * * *

«ΟΜΗΡΟΙ» ΤΩΝ ΚΕ.Π.Α. ΟΙ ΠΟΛΙΤΕΣ ΜΕ ΑΝΑΠΗΡΙΑ.

Το μεγαλόπνοο σχέδιο της κυβέρνησης για την ίδρυση και λειτουργία των Κέντρων Πιστοποίησης Αναπηρίας (ΚΕ.Π.Α.) ξεκίνησε την εφαρμογή του τον Σεπτέμβριο του 2011  

Ουσιαστικά τα συγκεκριμένα κέντρα ήρθαν για να αντικαταστήσουν τις επιτροπές των ασφαλιστικών ταμείων και τις κατά τόπους υγειονομικές επιτροπές των περιφερειών που είχαν ως αρμοδιότητα την έκδοση αποφάσεων για κάθε μορφή αναπηρίας και κατ’ επέκταση την απονομή αναπηρικών συντάξεων και επιδομάτων στους δικαιούχους.

Το όλο σχέδιο ξεκίνησε με στόχο την αξιοκρατική, όπως λέγεται πολύ έντονα  απονομή των συντάξεων και επιδομάτων. Τα τρωτά σημεία όμως είναι πάρα πολλά. Όπως κάθε καινούργιο σύστημα στην Ελλάδα έτσι και αυτό έχει τις αδυναμίες του. Είναι μάλιστα τόσες πολλές αυτές οι αδυναμίες που πλέον πιστεύει κανείς ότι το όλο σχέδιο έχει ως στόχο όχι την αξιοκρατία αλλά την καθυστέρηση υποχρέωσης καταβολής των προνομιακών επιδομάτων από τον κρατικό μηχανισμό.

Ο λόγος είναι προφανής. Οι συνθήκες της οικονομικής κρίσης δυστυχώς επηρέασαν και την άσκηση κοινωνικής πολιτικής με αποτέλεσμα η ζωή πολλών ατόμων με αναπηρία που έχουν ανάγκη την πρόνοια του κράτους να βρίσκεται σε σημαντικό βαθμό κάτω από το όριο της φτώχειας.

Επί εποχής υγειονομικών επιτροπών ένα άτομο με αναπηρία χρειαζόταν να περιμένει το περισσότερο δύο μήνες για την καταβολή της σύνταξης ή του επιδόματός του από τη στιγμή που θα περνούσε από την αξιολόγηση της επιτροπής. Σήμερα, στην εποχή των ΚΕ.Π.Α. χρειάζονται έξι με οχτώ μήνες αναμονής το λιγότερο για να λάβει ο ενδιαφερόμενος μόνο την ειδοποίηση εξέτασης από την αρμόδια επιτροπή.

Πρόκειται για μία κατάσταση που αποδεικνύει πέρα από κάθε αμφιβολία πόσο ανέντιμο και αναξιοπρεπές είναι το ελληνικό κράτος. Άνθρωποι, για τους οποίους δεν εφαρμόστηκε ουσιαστικά ποτέ μια αποτελεσματική πολιτική για την εργασιακή και κοινωνική τους ένταξη χάνουν τώρα για αρκετό καιρό και την μοναδική πηγή εσόδων τους. 

Το κακό όμως δε σταματάει εδώ. Ακόμα και αν περάσει κάποιος επιτροπή έχοντας στα χέρια του την πολυπόθητη ειδοποίηση μετά το πέρας των 6 ή 8 μηνών είναι πολύ πιθανό να υπάρξει νέα καθυστέρηση στην έκδοση της απόφασης αναπηρίας.

Τι συνέπειες έχει όλο αυτό;  Ακόμα μεγαλύτερη καθυστέρηση καταβολής των επιδομάτων σ’ αυτούς που τα έχουν πραγματικά ανάγκη.

     Βέβαια κατά την προσωπική μου γνώμη η υπολειτουργία των ΚΕ.Π.Α. δεν έγκειται μόνο σε οικονομικούς λόγους, αλλά και στην έλλειψη διοικητικού προσωπικού που θα στελεχώσει τα εν λόγω κέντρα. Οι εφεδρείες, οι διαθεσιμότητες και μαζικές συνταξιοδοτήσεις υπαλλήλων λόγω της υπάρχουσας κατάστασης έχουν δημιουργήσει ένα «διοικητικό κενό» και στα ΚΕ.Π.Α. το οποίο έχει ως συνέπεια επιπρόσθετες καθυστερήσεις στη γραφειοκρατική διεκπεραίωση των αιτήσεων που έχουν κάνει οι πολίτες με αναπηρία.

Mέσα σ’ όλο αυτό το χάος το πολιτικό σύστημα ψάχνει για σανίδες σωτηρίας προκειμένου να εξομαλύνει την ήδη τεταμένη κατάσταση. Μια τέτοια σανίδα σωτηρίας είναι  για παράδειγμα η νομοθετική ρύθμιση βάσει της οποίας τα άτομα με αναπηρία που είναι εν αναμονή ελέγχου από τις επιτροπές των ΚΕ.Π.Α. θα μπορούν να παίρνουν το 50% του επιδόματος που έπαιρναν πριν την λήξη της απόφασης από την αρμόδια υγειονομική επιτροπή. Ουσιαστικά πετούνε στον κάθε ενδιαφερόμενο ένα ξεροκόμματο αφήνοντας παράλληλα ανοιχτό το φλέγον ζήτημα για το πότε επιτέλους θα καταφέρουν να λειτουργήσουν ορθά τα ΚΕΠ.Α.

Θεωρώ ότι θα ήταν πιο «γενναίο» εφόσον το πρόβλημα προέρχεται από τον ίδιο τον κρατικό μηχανισμό με πολιτική απόφαση των υπευθύνων να παραταθούν στο ακέραιο όλες οι οικονομικές παροχές των ατόμων με αναπηρία όπως αυτές ίσχυαν πριν την «γέννηση» των ΚΕ.Π.Α. μέχρι τουλάχιστον να μπει μία τάξη στην όλη κατάσταση.

Συμπερασματικά, αποδεικνύεται τελικώς και στην πράξη ότι σε συνθήκες οικονομικής κρίσης όπως αυτές που βιώνουμε σήμερα εκείνες που πληρώνουν το μεγαλύτερο τίμημα είναι οι κοινωνικές ομάδες που έχουν ανάγκη τη μέριμνα του κράτους. Ας μη γελιόμαστε η υπολειτουργία των ΚΕ.Π.Α. είναι αποτέλεσμα των συνθηκών της οικονομικής κρίσης. Γι’ αυτό και η κυβέρνηση θα έπρεπε από τη πρώτη στιγμή να λάβει όλα εκείνα τα μέτρα ώστε η αλλαγή του τρόπου αξιολόγησης της αναπηρίας, δεδομένων των συνθηκών να μην επηρεάσει καθόλου την ζωή των ανθρώπων που την βιώνουν.

Όπως και να ‘χει πάντως, ένα είναι το σίγουρο: Τα λεφτά που λείπουν από τα δημόσια ταμεία δε θα έρθουνε πίσω από το 10% του ελληνικού πληθυσμού. Ποσοστό το οποίο ανήκει στους πολίτες με αναπηρία που ζουν στη χώρα μας.  

Δημοσίευση: Μάρτιος 2013

 στη τοπική εφημερίδα Ελευθερία Λάρισας

* * * *

ΤΗΣ ΛΑΡΙΣΗΣ ΤΟ ΠΟΤΑΜΙ. . .

Μύρισε για τα καλά καλοκαίρι, και οι Λαρισαίοι γνωρίζουμε ότι στις αρχές του καλοκαιριού λαμβάνει χώρα στην πόλη μας ένα πολιτιστικό γεγονός που αποτελεί σταθμό στα πολιτιστικά δρώμενα του τόπου μας. Το φεστιβάλ Πηνειού. Ένα πολυπληθές φεστιβάλ τόπο προορισμού για πολίτες απ’ όλη την Ελλάδα.

Με αφορμή αυτό το γεγονός και επειδή μου αρέσει να ψάχνω σε ιστορικές πηγές σκέφτηκα να γράψω αυτό το άρθρο κάνοντας αναφορά στην ιστορία αυτού του ποταμού που χαρακτηρίζει την πόλη μας. Ο όγκος πληροφοριών που βρήκα στο διαδίκτυο ήταν τεράστιος, αλλά εκ των πραγμάτων σ’ ένα άρθρο πρέπει να είμαι όσο το δυνατόν πιο περιεκτικός. 

Της Λαρίσης το ποτάμι λοιπόν που το λένε Πηνειό, όπως πολύ σωστά λέει και το τραγούδι: Το μήκος του φτάνει τα 205 χιλιόμετρα και είναι ο τρίτος σε μήκος ποταμός της Χώρας. Μετά την Λάρισα σχηματίζει έντονους μαιανδρισμούς, διέρχεται την κοιλάδα των Τεμπών και εκβάλλει στο Αιγαίο σχηματίζοντας ένα μικρό Δέλτα. Ο Όμηρος αποκαλεί τον Πηνειό «αργυροδίνη», εξαιτίας των περιστροφικών κινήσεων που δημιουργούν τα νερά του στην πορεία τους. Από την νεολιθική εποχή (περ. 6700-3300 Π.Χ) οι άνθρωποι αρχίζουν να καλλιεργούν διαφόρων ειδών φυτά, δημητριακά και όσπρια γι’ αυτό και εκμεταλλεύτηκαν τα νερά του ποταμού. Κοντά στον Πηνειό και τους παραπόταμους του χτίζονται οικισμοί κάποιοι από τους οποίους θα διατηρήσουν την ζωή τους και στην εποχή του χαλκού (περ. 3300-1100 Π.Χ) που στα ιστορικά χρόνια θα μετατραπούν σε οχυρωμένες πόλεις και θα παίξουν σημαντικό ρόλο στα ιστορικά γεγονότα της περιοχής. Στον Μεσαίωνα ο Πηνειός αποκαλείται Σαλαβρίας. Η πρώτη που τον αποκάλεσε έτσι ήταν η Άννα Κομνηνή το 1150 Μ.Χ.

Σύμφωνα με την μυθολογία ο Πηνειός, ποτάμιος θεός της Θεσσαλίας ήταν γιος του Ωκεανού και της Τηθύος. Με την Νύμφη Κρέουσα γέννησε τον Υψέα και τη Στίλβη. Κόρες του Πηνειού ήταν οι Νύμφες Τρίκκη και Λάρισσα, οι οποίες έδωσαν και τα ονόματά τους στις αντίστοιχες Θεσσαλικές πόλεις.

Ο Πηνειός υπήρξε παλαιότερα το γραφικότερο κομμάτι της Λάρισας. Η πέτρινη γέφυρα με τις δέκα καμάρες (τόξα) και τα φυσικά άλση στις όχθες του αποτελούσαν για τους Λαρισαίους τόπο συνάντησης για περιπάτους και διάφορες συζητήσεις. Το Αρί-Μπουτσάκι (αυτοφυές δάσος σχεδόν απέναντι από την Αγία Μαρίνα), το Λούνα-Πάρκ (απέναντι από τα σημερινά Κ.Τ.Ε.Λ.) και το τεχνητό άλσος του Αλκαζάρ ήταν για πολλές δεκαετίες τόποι ψυχαγωγίας και διασκέδασης για τους Λαρισαίους.

Η επικοινωνία με την απέναντι όχθη γινόταν με τις περαταριές-πλατφόρμες (ποταμοκάραβα που κινούνταν με την βοήθεια ενός τεντωμένου σχοινιού από την μία όχθη στην άλλη). Περαταριές υπήρχαν στο Κουτσόχερο, στην Αμιγδαλή, στους Γόνους και αλλού. Μέσα στην πόλη υπήρχε μία περαταριά στα Σφαγεία και μία στο σημερινό γήπεδο που περνούσε απέναντι στα Ταμπάκικα. Στις δύο ποταμόσκαλες που ήταν κοντά στα Σφαγεία και το υδραγωγείο οι γυναίκες συνήθιζαν να πλένουν τα μάλλινα ρούχα.

Πολλές επαγγελματικές δραστηριότητες αναπτύχθηκαν δίπλα στην όχθη του ποταμού ή πλησίον αυτού. Στήθηκαν μύλοι (μύλος Ιατρίδη, μύλος Παπά κ.α.), εργαστήρια βυρσοδεψιών-Ταμπάκηδων (συνοικία Ταμπάκικα). Τα καλάμια και τις λυγαριές τα χρησιμοποιούσαν στην καλαθοπλεκτική. Το κουβάλημα του νερού το έκαναν οι σακκάδες ή σακατζήδες (νεροκουβαλητές). Αυτοί γέμιζαν τα ασκιά τους με νερό, τα φόρτωναν στα ζώα και τα μοίραζαν στα Λαρισινά σπίτια. Αργότερα την δουλειά αυτή την έκαναν οι βαρελάδες, μόνο που αντί για ασκούς χρησιμοποιούσαν βαρέλια που τα φόρτωναν σε κάρα. Οι Λαρισαίοι έβαζαν το νερό σε μεγάλα πιθάρια και πριν το χρησιμοποιήσουν έριχναν μέσα στίψη για να καθαρίσει. Αυτό το νερό ήταν πόσιμο μέχρι το 1930-31 που η Λάρισα απέκτησε υδραγωγείο και ο Ο.Υ.Η.Λ. κατασκεύασε δίκτυο ύδρευσης.

Το ψάρεμα στον Πηνειό ήταν ένα ιδιαίτερα αποδοτικό επάγγελμα. Οι ψαράδες των παραποτάμιων περιοχών κατασκεύαζαν μόνοι τους τα εργαλεία της τέχνης τους και αναλάμβαναν την συντήρηση της βάρκας τους.

Αξίζει να σημειωθεί ότι για τον Πηνειό γίνονται και λογοτεχνικές αναφορές: Ο Ανδρέας Καρκαβίτσας για παράδειγμα σε σχετικό απόσπασμα που περιέχεται στο βιβλίο του «Ο ΖΗΤΙΑΝΟΣ» που προδημοσιεύτηκε στην εφημερίδα «Εστία» το 1986, κάνει αναφορά στον Πηνειό.

Ο «αργυροδίνης» Πηνειός του Ομήρου εξακολουθεί να είναι πηγή ζωής για ολόκληρο τον Θεσσαλικό κάμπο μέχρι σήμερα. Για την Λάρισα το ποτάμι ήταν πάντα ένας ανεκτίμητος θησαυρός. Όμως παλαιότερα σε περιόδους μεγάλης βροχόπτωσης το ποτάμι ξεχείλιζε και πλημμύριζαν οι παραποτάμιες συνοικίες. Για αντιπλημμυρική προστασία κρίθηκε αναγκαία η δημιουργία νέας κοίτης το 1938. Τώρα τα νερά του ποταμού πριν μπουν στην Λάρισα χωρίζονται σε κλάδους: Τον αριστερό (νέα κοίτη) που είναι ευθύγραμμος και έχει μήκος 2,3 χιλιόμετρα και τον δεξιό (παλαιά κοίτη) που περνάει μέσα από την πόλη και έχει μήκος 6,2 χιλιόμετρα. Τη σημερινή του μορφή το ποτάμι την πήρε μετά την απομάκρυνση των υδάτων της άλλοτε μεγάλης Θεσσαλικής λίμνης, από ρήγμα που δημιουργήθηκε στην κοιλάδα των Τεμπών.

Αφήνοντας πίσω μας τα ιστορικά στοιχεία και ερχόμενοι στην εποχή του 2000 το ποτάμι κατά κοινή ομολογία βρίσκεται ξανά στο επίκεντρο της ζωής των Λαρισαίων με τον πιο ουσιαστικό τρόπο. Η πολιτιστική και ψυχαγωγική του αξιοποίηση μέσω του Φεστιβάλ Πηνειού και διαφόρων άλλων κοινωνικών δράσεων αποτελούν μια τρανταχτή απόδειξη.

Δημοσίευση: Ιούνιος 2014

 στη τοπική εφημερίδα Ελευθερία Λάρισας.

* * * *

       

Κρίση ηθικών αξιών; Από πότε;

Η αλήθεια είναι ότι όταν ακούω κάποιους ανθρώπους μιας παλαιότερης γενιάς να μιλούν για πτώση ηθικών αρχών και αξιών στη σημερινή κοινωνία προσπαθώ να καταλάβω που ακριβώς βρίσκεται η ηθική του παρελθόντος που τώρα περνά κρίση.

Οι περιπτώσεις στις οποίες αναφέρονται αυτοί που αποδίδουν τα σημερινά προβλήματα στην πτώση των ηθικών αξιών είναι πάρα πολλές: Τα διαζύγια, η ανεργία, η απληστία, η βία, και τέλος η εγκληματικότητα. Εύλογα όμως γεννάται το ερώτημα, παλαιότερα δεν υπήρχαν αυτά τα προβλήματα; Και αν δεχτούμε ότι δεν υπήρχαν μ’ αυτή τη μορφή ή ότι δεν υπήρχαν στην Ελληνική κοινωνία, είναι σίγουρο ότι δεν υπήρχαν και στον υπόλοιπο κόσμο; Στις άλλες κοινωνίες αιτία προβλημάτων ήταν πάλι η πτώση των ηθικών αξιών;

Από ψυχολογικής απόψεως αλλά και μέσα από την απλή μας καθημερινότητα είναι αποδειγμένο ότι ο άνθρωπος ως ζωντανό ον έχει στο DNA του μια αδυναμία υπακοής σε γραπτούς νόμους που τηρούν την έννομη τάξη. Βάλτε για παράδειγμα με το μυαλό σας, πόσες παραβιάσεις του Κ.Ο.Κ. γίνονται καθημερινώς προκαλώντας κάποιο ατύχημα; Και σίγουρα το παράδειγμα που αναφέρω είναι από τα πιο «απλά». Το σημειώνω για να συνειδητοποιήσουμε πως όταν υπάρχει δυσκολία κατανόησης των γραπτών νόμων-κανόνων τότε είναι πολύ πιο δύσκολο να κατανοήσουμε και να αποδεχτούμε τους άγραφους-άτυπους. Τέτοιοι νόμοι είναι οι ηθικές αξίες και αρχές.

Δεν λέω πως δεν πρέπει να υπάρχουν νόμοι και κανόνες, απλά αναφέρω μία σκληρή, λανθασμένη αλήθεια που όταν καταφέρουμε να την αποδεχτούμε θα έχουμε κάνει το πρώτο βήμα για να την διορθώσουμε.

Όσοι ισχυρίζονται ότι στη ζωή πρέπει να έχουμε ηθικές αξίες και να πορευόμαστε σύμφωνα με αυτές, είναι συνήθως αυτοί που με την πρώτη ευκαιρία μόλις τους δοθεί η δυνατότητα να βγάλουν τον εαυτό τους πάνω από τους άλλους θα το κάνουν χωρίς δεύτερη σκέψη. Και αυτό γιατί το να ζει κανείς αρμονικά δεν ήταν ποτέ θέμα αρχών και κανόνων, αλλά ζήτημα κατανόησης του τρόπου με τον οποίο λειτουργεί η συνύπαρξη. Όσοι έχουν κατανοήσει αυτόν τον τρόπο θα μπορέσουν να μεταλαμπαδεύσουν την αξία της συνύπαρξης και όχι απλά την εφαρμογή κάποιων δήθεν απαρέγκλιτων κανόνων που την αφορούν. Άλλωστε στην ζωή μας θεωρώ πως κάποια πράγματα χρειάζονται κοινή λογική και συνείδηση για να τα εφαρμόσουμε και όχι απαραίτητα την ύπαρξη κάποιου νόμου. Τολμώ μάλιστα να πω ότι οι νόμοι σε κάποιες μεμονωμένες περιπτώσεις λειτουργούν ως άλλοθι με την λογική ότι αφού πράξαμε το νόμιμο κάναμε το σωστό, χωρίς ωστόσο να καταλαβαίνουμε σε βάθος τη σημασία του σωστού.

Αυτό που μας δίνει την ελευθερία να φερθούμε με σεβασμό απέναντι στους συνανθρώπους μας είναι η συνειδητοποίηση του σεβασμού. Της προστασίας δηλαδή των αναγκών πρώτα απέναντι στο εαυτό μας. Ποτέ δεν πρόκειται να σεβαστεί κάποιος κάποιον άλλον απλά επειδή αυτό είναι το σωστό. Η μόνη πιθανότητα να συμβεί κάτι τέτοιο είναι να πηγάζει αυθόρμητα μέσα από τον ίδιο ως αυτοαποδοχή. Διαφορετικά μιλάμε για προϊόν επιβολής και καταπίεσης.

Αν λοιπόν δεχτούμε ότι σήμερα υπάρχει κρίση ηθικότητας σημαίνει αυτομάτως ότι γνωρίζουμε πότε ξεκίνησε η κρίση και ότι πριν από αυτή οι ηθικές αξίες λειτουργούσαν μια χαρά. Από τη στιγμή λοιπόν που τα σημερινά προβλήματα αποδίδονται στην κρίση ηθικών αξιών, σημαίνει ότι αυτός είναι ο κυριότερος λόγος που κρατά μία κοινωνία σε τάξη. Ξέρουμε όμως καλά ότι υπάρχουν και πιο σημαντικοί λόγοι που μπορούν να κάνουν μια κοινωνία βιώσιμη και αρμονική: Η ψυχολογική κατάσταση των πολιτών, ο σωστός επαγγελματικός προσανατολισμός και ο αλληλοσεβασμός που προκύπτει από τον αυτοσεβασμό και την αξιοπρέπεια.

Πότε λοιπόν οι ηθικές αξίες πέρασαν κρίση; Πριν από δέκα, πενήντα, εκατό χρόνια; Πότε ακριβώς; Και γιατί να περάσουν κρίση οι ηθικές αξίες αν είναι τόσο ισχυρές και οι κοινωνίες λειτουργούσαν καλά παλαιότερα με βάση αυτές; Πάντα υπήρχε αδικία, εγωισμός ανισότητα κτλ. Η κάθε γενιά θα μπορούσε να επικαλεστεί κρίση των ηθικών αξιών. Είτε στην αρχαία Ελλάδα με τους δούλους και τις γυναίκες που δεν είχαν δικαιώματα, είτε αργότερα με το μίσος του Χριστιανισμού, είτε στον μεσαίωνα με την καταδίκη της επιστήμης και της λογικής.

Το συμπέρασμα λοιπόν είναι ότι πρέπει να προσανατολιστούμε σωστά για να φτιάξουμε μία κοινωνία που θα λειτουργεί αρμονικά. Με το να αναφέρουμε έτσι απλά ως δικαιολογία την κρίση των ηθικών αξιών δεν θα καταφέρουμε ποτέ να εντοπίσουμε τις πραγματικές αιτίες που ακόμα δεν δημιουργήσαμε μία κοινωνία όπου θα επικρατεί ο σεβασμός μεταξύ των μελών της. Η διαταραγμένη ψυχολογική κατάσταση των πολιτών, είναι πολύ πιο σημαντικός παράγοντας από τη φανταστική κρίση ηθικής.

Δεν έχει αξία λοιπόν να ψάχνουμε να βρούμε πιο είναι το σωστό για να φτιάξουμε μια κοινωνία. Αυτό που χρειάζεται είναι ο άνθρωπος να εναρμονιστεί με τη φύση του. Να αποκτήσει αυτογνωσία και αυτεπίγνωση, και να μάθει να ζει σύμφωνα μ’ αυτό που είναι. Αρκεί σε πρώτη φάση να κατανοήσουμε τα πραγματικά αίτια που προκαλούν αυτήν την αταξία στην κοινωνία μας, και να πάψουμε να χρησιμοποιούμε αυθαίρετες έννοιες για να δικαιολογηθούμε.

Δημοσίευση: Σεπτέμβριος 2014

 στη τοπική εφημερίδα Ελευθερία Λάρισας.

* * * *

Πώς είναι να ζεις με αναπηρία …

Σ’ όλη την πορεία της ζωής μου μέχρι σήμερα πάντα απασχολούσε το μυαλό μου μία απορία: Γιατί οι άνθρωποι γύρω μου όταν θέλουν να μάθουν κάτι σχετικά με την αναπηρία μου ρωτάνε πάντα και μόνο πώς μου συνέβη; Γιατί δεν με ρώτησαν ποτέ πως είναι το να ζει κανείς με μια αναπηρία; Το πώς σου συνέβη η αναπηρία έρχεται κάποια στιγμή στην ζωή που το αφήνεις στο πίσω μέρος του μυαλού σου ως κάτι που απλά συνέβη. Η ουσία του πράγματος βρίσκεται στο να κερδίσεις την ζωή σ’ αυτόν τον κόσμο όπως σε όρισε ο Θεός, γιατί εκείνος σίγουρα ξέρει καλύτερα.

Τριάντα χρόνια ζωής με μια αναπηρία και αποφάσισα να μοιραστώ μαζί σας σ’ ένα άρθρο τις εμπειρίες μου απ’ όλο αυτό το όμορφο ταξίδι τόσα χρόνια τώρα. Επιτέλους κάτι το τελείως διαφορετικό από τα γνωστά χιλιοειπωμένα προβλήματα της αναπηρίας που λίγο-πολύ όλοι γνωρίζουμε πλέον, αλλά επιμένουμε να τα προσπερνούμε διακριτικά σαν κάτι που μας φοβίζει, σαν κάτι εύθραυστο.

Σίγουρα κάθε ζευγάρι από την στιγμή που μαθαίνει ότι πρόκειται να φέρει στον κόσμο μια καινούρια ζωή κάνει όνειρα και το πρώτο πράγμα που εύχεται είναι αυτή η μικρή ψυχούλα να είναι γερή και υγιής. Είναι σαν να προετοιμάζεσαι για ένα αεροπορικό ταξίδι όπου έχεις βγάλει το εισιτήριο, έχεις βάλει τα πράγματά σου με τάξη στην βαλίτσα, εύχεσαι να περάσεις όμορφα στον προορισμό σου, και είσαι έτοιμος μ’ αυτήν την ευχή να μπεις στο αεροπλάνο. Εκείνη την στιγμή αν σου πουν ότι κάτι ξαφνικό συνέβη και το όμορφο ταξίδι αναβάλλεται για άλλη φορά σε διακατέχει ένας προβληματισμός: Γιατί έπρεπε να συμβεί αυτό το ξαφνικό γεγονός σ’ εσένα;

Κάπως έτσι αισθάνονται και δύο νέοι γονείς την πρώτη στιγμή που μαθαίνουν ότι έφεραν στον κόσμο ένα παιδί με αναπηρία, προβληματισμένοι. Προβληματισμένοι γιατί για έναν ξαφνικό και ανεξήγητο τις περισσότερες φορές λόγο καλούνται να μπουν σ’ έναν τρόπο ζωής που μέχρι εκείνη την στιγμή δεν γνώριζαν ή τον έβλεπαν από απόσταση. Αυτόν της αναπηρίας. Τα περιθώρια προσαρμογής βέβαια είναι στενά γιατί το αμέσως επόμενο λεπτό αυτό που πρέπει να καταλάβουν οι δύο γονείς είναι πως πρέπει να τρέξουν έναν προσωπικό αγώνα δρόμου κάνοντας το καλύτερο για το παιδί τους, μην ξέροντας πού θα τους βγάλει αυτός ο δρόμος τελικά. Γιατροί, φυσιοθεραπείες χειρουργεία διατηρώντας πάντα την ελπίδα για κάτι καλύτερο, ώστε να μπορεί αυτό το παιδί με αναπηρία μεγαλώνοντας να ζήσει μια όσο το δυνατόν αυτόνομη και αξιοπρεπή ζωή.

Από την μεριά του το ίδιο το άτομο με αναπηρία από την στιγμή που θα αρχίσει να αντιλαμβάνεται τον εαυτό του και έχοντας μπει με θέληση και στήριξη από τους γονείς του σ’ αυτόν τον αγώνα δρόμου καταλαβαίνει ότι για εκείνο τα πάντα στην ζωή του είναι ένας προσωπικός αγώνας. Εδώ ακριβώς βρίσκεται το μεγαλείο της αναπηρίας. Την ώρα που οποιοσδήποτε άλλος άνθρωπος δεν έχει ακόμα ανακαλύψει την δύναμη που κρύβει μέσα του και στην πρώτη δύσκολη στιγμή εγκαταλείπει και πολλές φορές μεμψιμοιρεί, ο πολίτης με αναπηρία όταν θέλει να ζήσει, έχει μάθει να πέφτει αλλά και να σηκώνεται με πολύ μεγαλύτερο πάθος.

Τίποτα δεν σου χαρίζεται όταν ζεις με μια αναπηρία. Για σκεφτείτε, πόσο απλή φαίνεται σε πολλούς ανθρώπους η κίνηση του να γεμίσουν ένα ποτήρι με νερό και να το φέρουν στα χείλη τους για να πιουν μια σταγόνα; Για ένα άτομο με αναπηρία αυτή η τόσο απλή κίνηση μπορεί να μην είναι δεδομένη. Μπορεί να χρειαστούν μήνες, χρόνος για να την καταφέρει. Όταν όμως την καταφέρει θα έχει πετύχει μια κατάχτηση δικής του προσπάθειας. Βέβαια όπως σε κάθε προσπάθεια στην ζωή υπάρχει και ο παράγοντας της αποτυχίας. Σ’ αυτή την περίπτωση ένα πράγμα είναι σίγουρο: Η ελπίδα και η αισιοδοξία δεν πρέπει να σβήνουν από μέσα μας ποτέ.

Προσωπικά από την πρώτη στιγμή της ζωής μου την κινητική μου αναπηρία την πίστεψα μέσα μου ως κάτι το απολύτως φυσιολογικό, δεν την επέλεξα. Η ίδια η φύση με προίκισε μ’αυτή την εμπειρία. Αν λοιπόν δεν είναι φυσιολογικό αυτό που γεννά η ίδια η ανθρώπινη φύση, τότε τι είναι; Κατάλαβα ότι δεν έχει νόημα να προσπαθώ να βρω απάντηση στο βασανιστικό ερώτημα: Γιατί σ’ εμένα; Γιατί πολύ απλά τότε γεννάται ένα άλλο ερώτημα που λειτουργεί σαν αντίδοτο στο πρώτο: Και γιατί όχι σ’ εμένα; Λαβύρινθος ερωτημάτων που την άκρη τους δεν θα την βρω ποτέ, και ούτε θέλω πλέον να την βρω.

Δεν είναι κακό να ζει κανείς με μια αναπηρία σ’ αυτή την κοινωνία. Η καθημερινότητά μας έχει γίνει πλέον αρκετά γκρίζα και η αναπηρία έρχεται για να μας φέρει σε αναμέτρηση με τον ίδιο μας τον εαυτό ώστε να μάθουμε να δίνουμε αξία σε πιο ουσιώδη πράγματα στην ζωή μας. Αν πριν την κρίση είχαμε δέκα πράγματα και τώρα έχουμε πέντε, αν αυτά τα πέντε ξέρουμε να τα εκτιμήσουμε και να τα χειριστούμε σωστά θα ζήσουμε. Μην ξέροντας όμως όλες τις πλευρές και τις δυνάμεις του εαυτού μας θα ακροβατούμε ανάμεσα στο φόβο και την ανασφάλεια.

Το κακό είναι ότι μέχρι σήμερα στην κοινωνία μας η αναπηρία υφίσταται έναν ψυχολογικό πόλεμο. Μέσα από την έλλειψη παιδείας η αναπηρία γίνεται καθημερινά ένα θύμα μιας συμπεριφοράς που δεν της αρμόζει. Στερεότυπα και προκαταλήψεις που ανήκουν σε μια άλλη εποχή στοχοποιούν ακόμα και σήμερα την αναπηρία. Φόβος απέναντι στο διαφορετικό¸ την στιγμή που η διαφορετικότητα είναι η μόνη κοινή αλήθεια που ενώνει όλους τους ανθρώπους. Το χειρότερο δε είναι ότι πολλές φορές ο άνθρωπος εξαιτίας της ανασφαλούς φύσης του ψάχνει εξιλαστήρια θύματα για την επιβεβαίωση της υπεροχής του, και καταφεύγει στους ανθρώπους με αναπηρία που φαινομενικά τους θεωρεί πιο αδύναμους. Λέω φαινομενικά γιατί ένας πολίτης με αναπηρία που έχει συμβιβαστεί με τον εαυτό του και την φύση του δεν επηρεάζεται απ’ αυτές τις συμπεριφορές, και μάλιστα τους ανθρώπους που τις εκφράζουν τους θεωρεί ανύπαρκτους, δεν τους βλέπει μπροστά του.

Είμαι από τους ανθρώπους που πιστεύουν ότι όλα τα πράγματα στην ζωή μας έχουν δύο όψεις. Την αισιόδοξη και την απαισιόδοξη. Αυτό ακριβώς ισχύει και στην αναπηρία. Ευθύνη δική μας είναι να βάλουμε το μυαλό μας να σκεφτεί ώριμα και να αποφασίσουμε με ποια όψη θέλουμε να πορευτούμε στην ζωή. Ενδιάμεσος δρόμος δεν υπάρχει.

Έφτασα τριάντα χρονών. Λέγετε ότι τα τριάντα είναι η ηλικία που γίνεται ο πρώτος μικρός απολογισμός στην ζωή του ανθρώπου. Δεν το πιστεύω γιατί είναι ακόμα πολύ νωρίς, αν όμως έπρεπε να κάνω μια μικρή αποτίμηση, μετά λόγου γνώσης σας λέω ότι την ζωή μου ως άτομο με αναπηρία δεν την αλλάζω ούτε για εκατό ζωές ενός ανθρώπου «αρτιμελή» όπως έχει μάθει να κάνει τον διαχωρισμό η κοινωνία μας λανθασμένα.

Μέσα από αυτήν ωρίμασα νωρίς γιατί έτσι έπρεπε και δεν το μετάνιωσα ποτέ. Έκανα θεμέλιο στην ζωή μου την αξιοπρέπεια, έμαθα να μην υποτιμώ τους άλλους καλύπτοντας τις δικές μου ανασφάλειες, να μην θίγω τις αξίες της προσωπικότητας του καθενός, και το κυριότερο να τους βλέπω όλους ίσους κάτω από τον ίδιο ήλιο. Όλοι διαφορετικοί αλλά όλοι ίσοι.

Αυτά για μένα είναι ιδανικά για τα οποία αξίζει να πω στην ζωή ένα μεγάλο ευχαριστώ για την εμπειρία που μου χάρισε. Ποιος ξέρει; Ίσως αν δεν γεννιόμουν παιδί με κινητική αναπηρία τώρα να μην μπορούσα καν να αποτυπώσω αυτές τις σκέψεις στο χαρτί.

Δημοσίευση: 3η Δεκέμβρη 2014

 στη τοπική εφημερίδα Ελευθερία Λάρισας.

* * * *

Η ΕΥΡΩΠΗ ΣΕ ΜΕΓΑΛΗ ΚΡΙΣΗ.

Έχοντας στο νου όλα αυτά που συμβαίνουν στην χώρα μας τον τελευταίο καιρό σε σχέση με τους εταίρους μας στη Ευρωζώνη, θα έλεγε κανείς πως η Ευρώπη βρέθηκε υπό απειλή διάλυσης ή ότι η Ευρωπαϊκή ιδέα στην οποία πίστεψαν οι οραματιστές της έχει απομακρυνθεί πλέον αρκετά.

Η Ευρώπη χωρίς την Ελλάδα θα χάσει ένα κομμάτι του εαυτού της, και φυσικά όχι μόνο τους οικονομικού της εαυτού αλλά και του πολιτιστικού.

 Όλες οι συζητήσεις που διεξάγονται μεταξύ Ελλάδας και Ευρωζώνης περιορίζονται σ’ έναν πολύ στενό χώρο με αναφορές στην λογιστική διάσταση της οικονομίας και των Ελληνικών διαρθρωτικών κυρίως αδυναμιών να αντιμετωπίσουν το οικονομικό πρόβλημα της Ελλάδας.

Το πραγματικό ζήτημα κρίσης μεταξύ Ελλάδας και Ευρώπης βρίσκεται στις πολιτικές εκφάνσεις της κρίσης, που παραπέμπουν στο μέλλον της Ευρώπης ως πολιτικής ενοποίησης.

Μια Ευρώπη χωρίς την Ελλάδα θα χάσει την πολιτική της προοπτική, διότι η οικοδόμηση μιας πολιτικής προοπτικής της Ευρώπης που ξεκίνησε την δεκαετία του ’50 στα ερείπια του Β Παγκοσμίου Πολέμου συνίστατο στην πολιτική ενοποίηση της Ευρώπης.

Φυσικά η πολιτική ένωση θα είχε ως αφετηρία την οικονομική ένωση, και την αλληλεξάρτηση συμφερόντων, που θα εμπόδιζαν για πρώτη φορά στην ευρωπαϊκή ιστορία τα ευρωπαϊκά έθνη να διεξάγουν αιματηρούς πολέμους αλληλοεξόντωσης και κυριαρχίας.

Η Ευρώπη λοιπόν στόχευε στο να μετατραπεί σε μια νησίδα ειρήνης και ευημερίας ακριβώς γιατί απέκτησε έναν ιστό αλληλέγγυας οικονομικής ανάπτυξης που εντάσσονταν σ’ ένα όραμα πολιτείας Ευρώπης των λαών ή των εθνών, αναλόγως από ποια φιλοσοφική διάσταση προσέγγιζε την Ευρώπη κανείς.

Αυτός ο οραματισμός της Ευρώπης σήμερα μέσα από την ελληνική κρίση μοιάζει να έχει απομακρυνθεί αρκετά. Ανεξαρτήτως των ευθυνών που φέρει η Ελλάδα και οι εκάστοτε ηγεσίες, σήμερα διασύρεται μία χώρα στην οποία η Ευρώπη οφείλει το πολιτικό και πολιτιστικό της θεμέλιο.

Ο δυτικός πολιτισμός το δημοκρατικό γίγνεσθαι, η ελευθερία του διαλόγου, η ανοχή, η διαλλακτική σχέση των ανθρώπων, βασικά στοιχεία του Ευρωπαϊκού πολιτικού πολιτισμού, οφείλονται σαφώς στην κλασική Ελλάδα.

Αν επαληθεύονταν τα σενάρια εξόδου της Ελλάδας από την Ευρώπη αυτό βεβαίως θα ήταν καταστροφικό για την χώρα μας, αλλά θα είχε αλυσιδωτές αντιδράσεις στην ίδια την Ευρωπαϊκή Ένωση και τον κόσμο, που σίγουρα δεν θα περιορίζονταν μόνο σε οικονομικό επίπεδο.

 Θα στέλνονταν μήνυμα διεθνώς πως η Ευρωπαϊκή Ένωση είναι ανίκανη να δημιουργήσει μία κρατική οντότητα που να ενώνει τα κράτη και τους λαούς της πολιτικά.

Η επιθετική πολιτική που τηρούν ορισμένα κράτη - μέλη απέναντι στην Ελλάδα κλίνει τον ορίζοντα ενός πολιτικού μέλλοντος με διεθνή ρόλο για την Ευρωπαϊκή Ένωση. Την περιορίζει δε στα στενά μονοπάτια της οικονομικής λογιστικής σύμφωνα με την οποία κρίνεται και η ισχύς των κρατών-μελών.

Με την εφαρμογή αυτής της τακτικής η Ευρώπη δεν θεωρείται μία συνολική ύπαρξη, οπού οι δυνατοί βοηθούν τους στιγμιαία αδύνατους, προκειμένου να σχεδιάσουν από κοινού ένα μέλλον ενεργού πολιτικής παρουσίας συμβάλλοντας στην ειρήνη του σύγχρονου κόσμου.

Έλλειμμα πολιτισμού και πολιτικής 

Έχει γίνει πλέον σαφές ότι η Ελλάδα βρίσκεται σε δύσκολη θέση και για ένα χρονικό διάστημα χρειάζεται την στήριξη της Ευρώπης για να μπορέσει να αναδιοργανώσει και εκσυγχρονίσει τις κρατικές και κοινωνικές δομές της, όμως το σημαντικότερο έλλειμμα  το οποίο είναι εμφανές και με την κρίση διάχυτο στην Ευρώπη και την Ευρωπαϊκή ένωση, είναι το έλλειμμα πολιτισμού και πολιτικής, δηλαδή του συστήματος αξιών ως αλληλεγγύη, συνεργασία και πολιτική προοπτική, πράγμα το οποίο υπονομεύει πολύ περισσότερο το μέλλον της Ευρώπης, απ’ ότι η οικονομία και η σημερινή κρίση. Διότι η Ευρώπη για να μπορέσει να υπάρξει ως ενιαίο σύνολο πρέπει να αναγνωρίσει την ταυτότητά της, ποια είναι; Σε τι συνίσταται η ύπαρξή της; Τι υποστηρίζει; Για ποιον σκοπό αγωνίζεται; Ποιο είναι το ενιαίο συμφέρον που προασπίζει προς τα έξω; Αντίθετα οδηγείται σε μια κρίση υπαρξιακή εξαιτίας μιας αναλογικά προς το μέγεθός της, μικρής οικονομικά συνιστώσας που μπορούσε να αντιμετωπιστεί από την αρχή ως ένα εσωτερικό πρόβλημα της Ευρώπης το οποίο έπρεπε και μπορεί να διευθετηθεί χωρίς την κλιμάκωση της κρίσης, έτσι ώστε να μπορεί η Ένωση να κοιτάζει πολιτικά το μέλλον.   

Δημοσίευση: Ιούλιος 2015

 στη τοπική εφημερίδα Ελευθερία Λάρισας.

* * * *

Ο ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΣ ΤΟΥ ΠΝΕΥΜΑΤΟΣ ΑΝΤΙΔΟΤΟ ΣΤΗΝ ΠΟΛΙΤΙΣΜΙΚΗ ΚΡΙΣΗ.

Χωρίς αμφιβολία η χώρα μας διέρχεται μια βαθιά κρίση που δίκαια θα έλεγε κανείς ότι δεν περιορίζεται μόνο στο οικονομικό πεδίο αλλά και σε γενικότερες εκφάνσεις της ζωής μας.

Κρίση για παράδειγμα διέρχεται η πολιτική ζωή του τόπου, οι θεσμοί, ακόμα και οι διαπροσωπικές σχέσεις. Στην κοινωνία μας πολλοί είναι οι πολίτες που πιστεύουν ότι η πηγή του κακού γι’ αυτή την πολυεπίπεδη κρίση είναι η προβληματική μας οικονομία.

Στο περιεχόμενο αυτού του άρθρου θα προσπαθήσω ν’ αναπτύξω τι κατά την γνώμη μου πρέπει να γίνει στο δεδομένο αυτό σκηνικό ώστε να μην εκλείψει η παραγωγή πολιτισμού, τι θεωρώ πολιτισμική κρίση, και ποια η έννοια του πολιτισμού στις μέρες μας.

Συνηθίζουμε να λέμε ότι είμαστε η χώρα που γέννησε τον πολιτισμό τόσο με την στενή όσο και την ευρεία έννοια του όρου, και δεν πιστεύω πως η άποψη αυτή απέχει από την πραγματικότητα. Όλοι είμαστε υπερήφανοι για τα επιτεύγματα των προγόνων μας στον τομέα του πολιτισμού και της τέχνης. Σήμερα όμως μεσούσης της κρίσης η παραγωγή πολιτισμού είναι εφικτή;

Πρώτα απ’ όλα θα πρέπει να ξεχωρίσουμε τι εννοούμε με τον όρο πολιτισμός. Ο πολιτισμός με την γενικότερη έννοια του όρου σημαίνει πάρα πολλά πράγματα ταυτόχρονα. Πολιτισμός σημαίνει ας πούμε η κατασκευή μεγάλων έργων όπως αυτά που έγιναν στην Αθήνα του Περικλή που θα ταξιδεύουν στο διηνεκές και θα δείχνουν στις επόμενες γενιές το μεγαλείο και την κουλτούρα όσων έζησαν την δεδομένη χρονική περίοδο της ιστορίας. Εντυπωσιακά δημόσια κτίρια, κομψά έργα τέχνης και πολλά άλλα έργα ανάλογης λαμπρότητας.

Δεν είναι όμως μόνο αυτό πολιτισμός. Δείγμα πολιτισμού αποτελεί και η υψηλού επιπέδου παιδεία, καλλιέργεια και παραγωγή κουλτούρας, ανάταξη της συμπεριφοράς των μεταξύ μας σχέσεων.             

Αν λοιπόν εστιάσουμε στο πρώτο καταλαβαίνει αμέσως κάποιος ότι για να γίνει κάτι τέτοιο εφικτό χρειάζεται να δαπανηθούν τεράστια χρηματικά ποσά. Με δεδομένο τα φτωχά κρατικά μας ταμεία κάτι τέτοιο φαντάζει αδύνατον. Ως εκ τούτου θα πρέπει να αναζητηθούν άλλοι τρόποι για να μην τα αποκλείσουμε τελείως.

Ένας για παράδειγμα είναι τέτοιου είδους πρωτοβουλίες να τις αναλάβουν ιδιώτες που έχουν την θέληση, το μεράκι και φυσικά την οικονομική άνεση να σταθούν αρωγοί σε τέτοιου είδους έργα. Πολλοί είναι οι Έλληνες που διαπρέπουν στο εξωτερικό, καλό θα ήταν λοιπόν αυτούς τους Έλληνες να τους αναζητήσουμε και να τους πείσουμε να επενδύσουν στην πατρίδα τους για την ανάδειξη της ιστορίας και του πολιτισμού της.

Βέβαια καταλαβαίνω πολύ καλά ότι ο ορισμός του ευεργέτη στην Ελλάδα του 21^ου αιώνα έχει παρεξηγηθεί αρκετά έως πάρα πολύ σε σχέση με του Έλληνες ευεργέτες του 19^ου αιώνα που έζησαν και μεγαλούργησαν στο εξωτερικό.

Παλαιότερα οι Έλληνες έφευγαν ως μετανάστες στο εξωτερικό κουβαλώντας μαζί τους την αγάπη για την πατρίδα. Είχαν μεγαλώσει εδώ, εδώ έμαθαν τα πρώτα τους γράμματα και κυρίως βίωσαν στερήσεις και πόνο στα δύσκολα χρόνια για την πατρίδα και το έθνος μας. Η Ελληνικής καταγωγής όμως διαπρέποντες του εξωτερικού σήμερα έχουν την Ελλάδα ως μία απλή αναφορά, καθώς έχουν γαλουχηθεί με τις αρχές, τις αξίες και τα ιδανικά του τόπου που μεγάλωσαν. Γι’ αυτούς η Ελλάδα είναι τόσο μακριά και ταυτόχρονα τόσο κοντά όσο διαρκεί ένα κλικ στον υπολογιστή τους και τίποτα παραπάνω, χωρίς αυτό να σημαίνει ότι θα τους ρίξουμε την πέτρα του αναθέματος γι’ αυτό. Είναι αυτονόητο ότι δεν μπορούμε να βασιζόμαστε σε τέτοιες περιπτώσεις, όμως σίγουρα υπάρχουν ανάμεσά μας Έλληνες που έχουν δυνατότητες, τεχνογνωσία και μεράκι για προσφορά. Χρέος της πολιτείας μας είναι να τους ανακαλύψουμε και όλοι μαζί να γίνουμε συνοδοιπόροι στην ανάδειξη του πλούτου της πατρίδος μας.

Ένας άλλος τρόπος θα μπορούσε να ήταν οι τοπικές κοινωνίες να δώσουν κίνητρα στα πανεπιστημιακά μας ιδρύματα και αυτά σε συνεργασία με πανεπιστημιακές σχολές του εξωτερικού να συνδράμουν στην ανάδειξη του τόπου τους.

Για να πω την αλήθεια όμως είμαι από αυτούς που πιστεύουν ότι η παραγωγή πολιτισμού σε μία κοινωνία δεν εξαρτάται απόλυτα από το οικονομικό status αυτής. Πολιτισμός που ανάγει σε ύψιστη αξία την οικονομική του πρόοδο καταντά υλιστικό και απάνθρωπο δημιούργημα. Αυτός είναι και ο λόγος που σήμερα η χώρα μας βάλλεται απάνθρωπα. Έχουμε ανάγει την οικονομική εξέλιξη σε πρωταρχικό παράγοντα πολιτισμού. Είναι καιρός τώρα που έχουμε χάσει ως λαός την κουλτούρα και τις αξίες μας, και έχουμε προβεί σ’ έναν άκριτο εισαγόμενο μιμητισμό τελείως διαφορετικό από την δική μας κοσμοθεωρία.

Η αγάπη μας για τον πολιτισμό δεν αποδεικνύεται μόνο με τον θαυμασμό των υλικών επιτευγμάτων των προγόνων μας, αλλά και με την οικείωση των αξιών που κληρονομήσαμε από αυτούς όπως, η δημοκρατία, η ελευθερία, η πίστη στον άνθρωπο και τις δυνατότητές του.     

Επιπλέον πιστεύω ότι στις μέρες μας δείγμα πολιτισμού είναι και η καλλιέργεια εννοιών όπως, η αλληλεγγύη, ο σεβασμός, και η συνδρομή στους διπλανούς. Αν ανατρέξουμε στις αρχές της θρησκείας μας θα δούμε ότι οι Γραφές μας δίνουν τέτοια παραδείγματα. Οι δύο χιτώνες που καλούμαστε να δώσουμε τον έναν για την ανακούφιση του διπλανού.

Αυτό λοιπόν που οφείλουμε να κάνουμε ως κοινωνία είναι να αρχίσουμε επιτέλους να παράγουμε πολιτισμό ο οποίος να στηρίζεται σε ηθικές βάσεις, πως θα το καταφέρουμε αυτό; Το πρώτο σημαντικό βήμα είναι να αναρωτηθούμε αν υπάρχει ο πολιτισμός μέσα μας. Αν δηλαδή ο καθένας μας με την συμπεριφορά και τις πράξεις του πρεσβεύει τον πολιτισμό απέναντι στο ανομοιογενές κοινωνικό σύνολο που ζούμε.

Μόνο έτσι μπορούμε να συνεχίσουμε να γράφουμε ιστορία και να τιμήσουμε τον τίτλο της χώρας που έδωσε τα φώτα του πολιτισμού στον κόσμο.

Δημοσίευση: Σεπτέμβριος 2015

 στη τοπική εφημερίδα Ελευθερία Λάρισας.

* * * *

  

Η ΑΞΙΑ ΤΗΣ ΦΙΛΙΑΣ

Η φιλία είναι ένα ζήτημα που έχει απασχολήσει κατά καιρούς το ανθρώπινο είδος. Έχει γίνει αντικείμενο συζήτησης σε παρέες, ενώ έχουν γραφτεί τραγούδια και γνωμικά γι’ αυτήν. Είναι ένα χαρακτηριστικό γνώρισμα στην ζωή του ανθρώπου που πηγάζει από την ανάγκη του για κοινωνικότητα.

Ο άνθρωπος συναναστρέφεται με άλλους ανθρώπους με σκοπό να δώσει και να πάρει συναισθήματα για την καλλιέργεια του ψυχικού του κόσμου.

Καθ’ όλη την διάρκεια της ζωής μας αναζητούμε την φιλία. Είναι το καταφύγιο μας στις δύσκολες στιγμές που περνούμε, γι’ αυτό και προσπαθούμε ο άνθρωπος που θα έρθει δίπλα μας ως φίλος να έχει μ’ εμάς κοινές αντιλήψεις, ενδιαφέροντα και εμπειρίες, ώστε να καταφέρουμε να αναπτύξουμε σχέσεις αμοιβαίας συμπάθειας και εμπιστοσύνης.

Ο καθένας μας ερμηνεύει την φιλία διαφορετικά, ανάλογα με τις εμπειρίες που έχει στην ζωή του. Σε όσα λεξικά όμως και αν ψάξει κανείς να βρει τον ορισμό της φιλίας πάντα θα καταλήγει σε δύο λέξεις: Αγάπη και εμπιστοσύνη.

Λένε πως πραγματικός φίλος είναι αυτός που χωρίς να του πεις λέξη καταλαβαίνει ακριβώς πως αισθάνεσαι. Εκείνος που δεν θα σε παρεξηγήσει ακόμα και αν τον ξυπνήσεις στις έξι το πρωί για να του πεις τι όνειρο είδες.

Ειλικρινά πιστεύω πως αν στην ζωή μας υπάρχει ένα άτομο με το οποίο μπορούμε δίχως δισταγμό να είμαστε ο εαυτός μας, χωρίς να φοβόμαστε μήπως πληγωθούμε τότε γνωρίζουμε τι πάει να πει φιλία.

Είναι γεγονός πως κάθε συνθηματική επαφή αποτελεί ένα ρίσκο και πιθανόν να προκαλέσει πόνο. Γι’ αυτό και οι σχέσεις κτίζονται πολύ δύσκολα σήμερα, έχουμε γίνει εσωστρεφείς και πλέον αρκούμαστε σε ποσοτικές και όχι ποιοτικές φιλίες.

Θα πρέπει όμως να έχουμε στο πίσω μέρος του μυαλού μας ότι οι ποσοτικές φιλίες έρχονται και φεύγουν στην ζωή μας, ενώ οι ποιοτικές μένουν. Κανείς δεν μπορεί να ζήσει χωρίς φίλους, ακόμα και εκείνοι που πιστεύουν ότι δεν έχουν κανένα φίλο στην ζωή τους αν καθίσουν να το σκεφτούν καλύτερα, θα διαπιστώσουν ότι πάντα υπάρχει γύρω μας ένας άνθρωπος που μας νοιάζεται ακόμα και αν δεν μας το δείχνει όπως εμείς θα θέλαμε.

Ο φίλος είναι σαν ένα πολύ μικρό νησάκι στην μέση του ωκεανού όπου εκεί μπορείς να προσγειώσεις με ασφάλεια το αλεξίπτωτό σου, είναι αυτός που θα βρει το κλειδί της καρδιάς σου και θα καταφέρει να την ανοίξει. Ένας πραγματικός φίλος θα δει μέσα στα μάτια σου τον εαυτό του, άλλες φορές λιγότερο και άλλες περισσότερο.

Όταν λοιπόν έχεις φίλους είναι σαν να έχεις θησαυρούς. Η φιλία είναι ένας πραγματικός θησαυρός γιατί αυξάνει την χαρά και ελαττώνει την λύπη. Είναι μια αρετή που συμβάλλει όχι μόνο στην ατομική βελτίωση αλλά και στην εξυπηρέτηση του γενικού καλού γιατί ενεργοποιεί ανώτερα συναισθήματα.    

Βέβαια, όλα αυτά μπορεί να ακούγονται πολύ ρομαντικά. Ίσως και εγώ ο ίδιος που τα γράφω να είμαι περισσότερο ρομαντικός απ’ ότι πρέπει, δεν ζω σ’ έναν άλλο κόσμο το ξέρω. Ζω σ’ έναν κόσμο όπου η κάθε είδους σχέση έχει πάρει μια περίεργη διάσταση.

Η κοινωνική ανισορροπία που υπάρχει γύρω μας έχει επηρεάσει σημαντικά και τις κοινωνικές μας σχέσεις. Το υλιστικό πνεύμα που υπάρχει μέσα στην καθημερινότητά μας, σπανίως επιτρέπει την ανάπτυξη μιας αληθινής φιλίας. Είναι αλήθεια ότι οι περισσότεροι άνθρωποι σήμερα προσπαθούν να αναδειχθούν, να αποχτήσουν φήμη, γόητρο, και αν κάποτε τα καταφέρουν στην ζωή τους είναι ικανοί να ξεχάσουν από πού ξεκίνησαν. Έτσι απλά και εύκολα. Με την ίδια ευκολία μπορούν να ξεχάσουν και μια σημαντική φιλία που πέρασε κάποτε από την ζωή τους.

Πρέπει να σας πω ότι η ανάγκη μου για την συγγραφή αυτού του άρθρου προέκυψε μετά από σχετική συζήτηση με τους δικούς μου φίλους, ένα απόγευμα πίνοντας καφέ σε κάποιο από τα στέκια της πόλης, κάποιοι από αυτούς συντάχτηκαν με την δική μου ρομαντική άποψη, άλλοι πάλι είχαν μια πιο σκληρή αντίληψη αλλά ωστόσο ρεαλιστική.

Προσωπικά πάντως, για μένα φίλος είναι ο άγγελος που στέλνει ο Θεός επί γης για να μας προστατεύει. Επειδή εμείς οι θνητοί όμως δεν μπορούμε να του δώσουμε φτερά τον ονομάσαμε φίλο. 

Πρέπει να πιστέψουμε ξανά στην αρετή της φιλίας, για να αρχίσουμε να χτίζουμε ως κοινωνία τις ιδανικές σχέσεις. Άλλωστε η πραγματική φιλία είναι κάτι που κερδίζεται δεν γεννιέται. Κερδίζεται μέσα από την αλήθεια του εαυτού μας απέναντι στον συνάνθρωπο.  

Δημοσίευση: Ιανουάριος 2016

 στη τοπική εφημερίδα Ελευθερία Λάρισας.  

* * * *

Η ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑ ΤΗΣ ΜΟΝΑΞΙΑΣ

Πολλές φορές σαν νέος συζητώ με τους φίλους μου για τις ανθρώπινες σχέσεις κάθε είδους. Όλες αυτές οι συζητήσεις έχουν ένα κοινό συμπέρασμα, ότι σήμερα υπάρχει αρκετή μοναξιά γύρω μας. Μιλούμε όμως για την μοναξιά ως μία γενική έννοια αγνοώντας τις αιτίες που την προκαλούν. Τα προϊόντα της τεχνολογίας, ο υπολογιστής, η τηλεόραση, και το κινητό που εξελίχτηκε σ’ έναν μικρό υπολογιστή χειρός, περιορίζουν την ανθρώπινη δραστηριότητα και μας απομονώνουν κοινωνικά.

Οι πιο ανυποψίαστοι είναι οι άνθρωποι των αστικών πόλεων όπου ο ελεύθερος χρόνος τις περισσότερες φορές κατανέμεται ανάμεσα στην χρήση ηλεκτρονικού υπολογιστή και προγράμματος της τηλεόρασης. Για πολλούς η καθημερινότητά τους χτίζεται γύρω από ένα τηλεοπτικό πρόγραμμα. Η τηλεόραση επενεργεί ως αναπλήρωση της ανύπαρκτης ανθρώπινης επαφής δημιουργώντας την ψευδαίσθηση της ύπαρξης κοινωνικών σχέσεων και δραστηριότητας. Για πολλούς βέβαια η τηλεόραση είναι μια ανακούφιση απέναντι στην μοναξιά τους, όμως ο άνθρωπος της τηλεόρασης εξελίσσετε σε παθητικό και από απόσταση αποδέκτη των κοινωνικών γεγονότων.

Παλαιότερα ήταν αδιανόητο να μιλά κανείς για μοναξιά των νέων. Το σχολείο λειτουργούσε καλύτερα επικοινωνιακά από την σημερινή ψηφιακή επικοινωνία. Σήμερα όμως η τεχνολογία της μοναξιάς έχει χτυπήσει και την πόρτα των νέων, εφήβων, φοιτητών.

Μέσα σε μια συνεχώς εξελισσόμενη τεχνολογικά κοινωνία φτάσαμε στους προσωπικούς υπολογιστές και το internet που ήρθαν για να δώσουν ένα διαφορετικό νόημα στον τρόπο εργασίας, μάθησης και επικοινωνίας. Όντως το internet είναι μια επανάσταση που επηρέασε τις ζωές όλων και κυρίως των νέων πολλαπλώς.

Η τεχνολογία της πληροφορίας ξαφνικά εμφανίζεται ως ελκυστική διέξοδος για αναζήτηση και λύση σε προσωπικά αδιέξοδα. Έτσι κάπως αρχίζει η ιστορία του εγκλωβισμού στην τεχνολογία.

Ο νέος μπορεί εύκολα να επικοινωνεί μέσα από το προσωπικό του «φρούριο» των τεσσάρων τοίχων με όποιον θέλει σ’ όλο τον κόσμο και ταυτοχρόνως να παραμένει κρυμμένος και ανώνυμος αν το θέλει μέσα στον δικό του κυβερνοχώρο, δηλαδή το προσωπικό του περιβάλλον στο internet. Με τον τρόπο αυτό αρκετοί νέοι πιστεύουν ότι τολμούν να κάνουν και να πουν πράγματα που δεν θα αποτολμούσαν στην πραγματική ζωή.

Η επικοινωνία μέσω υπολογιστή είναι ψυχρή, άψυχη. Δεν την απαρνιόμαστε διότι είναι χρήσιμη, αλλά δεν είναι αρκετή για τις ανθρώπινες σχέσεις. Ο άνθρωπος χρειάζεται το καλημέρισμα πρόσωπο με πρόσωπο, την θέρμη μιας χειραψίας. Όλα αυτά συνιστούν την ανθρώπινη, την ζωντανή επικοινωνία αυτήν που φέρνει τον έναν κοντά στον άλλον και απομακρύνει την μοναξιά.

Ο υπολογιστής είναι για τους νέους, τηλεόραση, τηλέφωνο, εφημερίδα και πολλά άλλα. Ταχύτατη είναι η εξάπλωση των μέσων κοινωνικής δικτύωσης. Μέσα από τις σελίδες κοινωνικής δικτύωσης ώρες μπορεί να αναπτύξει διάλογο κανείς δημιουργώντας την ψευδαίσθηση στον εαυτό του της συμμετοχής στα κοινωνικά δρώμενα πάντα από απόσταση. Τις περισσότερες φορές μάλιστα πρόκειται για ανάγκη που κρύβει μεγάλη μοναξιά.

Το περιβάλλον του υπολογιστή δημιουργεί έναν ψεύτικο κόσμο που απέχει πολύ από τον πραγματικό. Αυτός ο κόσμος είναι η λεγόμενη εικονική πραγματικότητα.

Το διαδίκτυο είναι μία από τις σπουδαιότερες τεχνολογικές ανακαλύψεις του περασμένου αιώνα και συνεχώς αυξάνει την δύναμη και την επιρροή του. Είναι μια θαυμάσια βιβλιοθήκη με χρήσιμο αλλά και επικίνδυνο υλικό. Ο καθένας μπορεί να αναρτήσει ότι θέλει σ’ αυτή την βιβλιοθήκη. Από τα πιο ενδιαφέροντα ως τα πιο βρώμικα πράγματα, είναι ένα δυνατό εργαλείο πληροφορίας που ο κάθε απλός άνθρωπος διαθέτει σήμερα στο σπίτι του. Όμως όσο πιο δυνατό είναι ένα εργαλείο, τόσο μεγαλύτερη προσοχή χρειάζεται στην χρήση του.

Ας το καταλάβουμε λοιπόν ότι η κακή χρήση της προηγμένης τεχνολογίας μπορεί να γίνει δυνάστης του ανθρώπου, επικίνδυνη παγίδα του αδύναμου ανθρώπου, των νέων, των άνεργων νέων και όσων διαθέτουν ελεύθερο χρόνο. Συμβάλει δε στην ενίσχυση της ανθρώπινης μοναξιάς.

Πολλοί από εμάς πιστεύουμε ότι αυτή η ιστορία δεν μας ακουμπά. Οι άνθρωποι συνηθίζουμε να ξορκίζουμε το κακό. Μακάρι να είναι έτσι.

Μέρα με την μέρα όμως η τεχνολογία αλλάζει τον πυρήνα των σχέσεών μας. Μεταβαίνουμε από μια κοινωνία σχέσεων πρόσωπο με πρόσωπο, σε μια κοινωνία εικονικών και από απόσταση σχέσεων. Ο κόσμος αλλάζει πάρα πολύ γρήγορα μπροστά στα μάτια μας για την εποχή που διανύουμε. Αυτή την ταχύτητα αλλαγών που έχει και τις αντίστοιχες κοινωνικές και ατομικές επιπτώσεις, είναι δύσκολο να την παρακολουθήσει ο μέσος άνθρωπος. Στα χρόνια που έρχονται το φαινόμενο θα γίνει πιο έντονο γι’ αυτό χρειάζεται επαγρύπνηση.       

Δημοσίευση: Μάιος 2016

 στη τοπική εφημερίδα Ελευθερία Λάρισας.

* * * *

Η αξία του βιβλίου…

Αν έχεις έναν κήπο και μια βιβλιοθήκη έχεις όλα όσα χρειάζονται, έλεγε ο Κικέρων. Από πολύ νωρίς ο άνθρωπος άρχισε να αντιλαμβάνεται την ανάγκη του για επικοινωνία ως βασική.

Η πιο ουσιαστική μορφή επικοινωνίας είναι ο λόγος που αρθρώνεται είτε γραπτά είτε προφορικά. Η διαφορά είναι ότι ο μεν προφορικός διαρκεί για λίγα λεπτά, ο δε γραπτός μένει για πάντα. Εξ αυτού τα λατινικά verba volant και scripta manent, δηλαδή τα λόγια πετούν, τα γραπτά μένουν. Η εισαγωγή της γραφής προκάλεσε επαναστατικές αλλαγές στην ανθρώπινη συνείδηση και συμπεριφορά, έχοντας επιπτώσεις σε κάθε τομέα της ζωής. Στον πολιτισμό, την οικονομία, την πολιτική και την τέχνη.

Μέσω του γραπτού λόγου επιβίωσαν οι γνώσεις του ανθρώπου. Η ιστορία και η επιστήμη, η τέχνη και οι ιδέες, οι απόψεις, οι σχεδιασμοί και οι αποφάσεις όσων έζησαν πριν από εμάς γίνονται γνωστά μέσω του γραπτού λόγου. Αν ο άνθρωπος δεν είχε εφεύρει την γραφή δεν θα μπορούσε να αφήσει κληρονομιά την γνώση και την εμπειρία όλων όσων έζησε.

Το βιβλίο αποτελεί την βασικότερη μορφή έντυπου λόγου. Η εφεύρεση και η εξέλιξη της τέχνης της τυπογραφίας είχε ως αποτέλεσμα την ραγδαία μετάδοση της γνώσης και την διεύρυνση της πνευματικής καλλιέργειας, οδηγώντας στην περίοδο της Αναγέννησης. Μέσα στις σελίδες του βιβλίου ο συγγραφέας του καταθέτει την μελέτη, την έρευνα, τις εμπειρίες και τα συναισθήματά του. Μας εισάγει στον κόσμο του και μας δίνει την ευκαιρία να μάθουμε, να τον προσεγγίσουμε και να ερμηνεύσουμε την σκέψη του. Αποτυπώνει τις ιδέες του με επιμέλεια γνωρίζοντας ότι οι αναγνώστες του απέχουν γεωγραφικά και χρονικά από τον πομπό.

Με την πάροδο του χρόνου νέες τεχνολογίες μετέβαλαν ριζικά την ατομική και κοινωνική νόηση, τις αξίες, την ιδεολογία, και μέσω αυτών τον πολιτισμό, την κοινωνική οργάνωση και την πολιτική. Παρά το γεγονός ότι η οικονομική κρίση έχει επηρεάσει σημαντικά τον έντυπο λόγο και πιο συγκεκριμένα το βιβλίο, είναι αισιόδοξο το ότι υπάρχει ένας σημαντικός αριθμός πιστών βιβλιοφάγων. 

Τα οφέλη του βιβλίου λίγο ως πολύ γνωστά. Σχετίζονται με την βελτίωση λειτουργιών του εγκεφάλου. Επιπροσθέτως, εκτός από τα προφανή, δηλαδή την γνώση, την επέκταση του λεξιλογίου μας, και βελτίωση των δικών μας ικανοτήτων στο γραπτό λόγο, είναι παραδεκτό ότι το διάβασμα συμβάλλει στην πνευματική μας εγρήγορση, αυξάνει την ικανότητα εστίασης, βελτιώνει την μνήμη μας.

Σε σχέση με την τηλεόραση που δίνει προτεραιότητα στην εικόνα και τον ήχο για να περάσει το μήνυμα, το διάβασμα βοηθάει στην αντικειμενική και ορθολογική χρήση του νου.     

Μέσω του διαβάσματος γίνονται αντιληπτά πιο εύκολα τα ψέματα, οι γενικεύσεις και η κατάχρηση της λογικής. Στο γραπτό λόγο οι  ιδέες ζυγίζονται, συγκρίνονται και αντιπαραβάλλονται, και η όποια αντιπαράθεση γίνεται είναι επί της ουσίας και ομαλά διευθετημένη.

Με το βιβλίο συμβαίνει κάτι περίεργο. Ενώ είναι από τα πιο διαδεδομένα υλικά-πνευματικά αγαθά στην ιστορία του ανθρώπου σου δίνει την δυνατότητα να αποκτάς μια απόλυτα προσωπική σχέση, μια ιδιότυπη σχέση χαρακτηριστική σε κάθε άνθρωπο. Άλλος θέλει να κουβαλά μαζί του πάντα ένα βιβλίο γιατί αλλιώς νιώθει μοναξιά. Άλλος θέλει πάνω στο γραφείο του να έχει μια στοίβα από βιβλία ανεξάρτητα αν είναι προς διάβασμα ή όχι. Υπάρχουν κάποιοι οι οποίοι δεν θέλουν να δανείζουν τα βιβλία τους γιατί νιώθουν μια περίεργη έλλειψη, και κάποιοι οι οποίοι επιθυμούν συγκεκριμένα βιβλία να κατέχουν μια ξεχωριστή θέση στην καλή τους βιβλιοθήκη.

Πόσα και πόσα βιβλία δεν έχουν μια ξεχωριστή θέση στην καρδιά μας και είναι σε κοινή πορεία με τον εαυτό μας ή την ζωή μας; Ένα βιβλίο μπορεί να σου εκφράζει την πιο ιδιότυπη φιλία. Σε κάθε του ανάγνωση όλο και κάτι διαφορετικό έχει να σου πει. Στον κόσμο του βιβλίου μπαίνεις μόνος, με κατεύθυνση το άγνωστο, την τύχη. Στην καλύτερη των περιπτώσεων να βρεις μέσα στοιχεία του ίδιου σου του εαυτού. Στην ανάγνωσή του δεν χωράνε περισσότερα από δύο μάτια. Τα δικά σου.

Είναι λοιπόν το βιβλίο εκφραστής των γραμμάτων που αναδύει μια ιδιοπροσωπία με έντονους συμβολισμούς μια μοναδική μορφολογία και λειτουργία, μια εικόνα απόλυτα σημαντική και φοβερά δημιουργική, γιατί ναι μεν το βιβλίο αναφέρεται μάλλον στο παρελθόν, σε κάτι που έχει γίνει αλλά παράλληλα δίνει την βέβαιη αίσθηση ότι ο ρόλος του είναι στο μέλλον. Δημιουργεί όνειρα μέσα στην ξηρασία της σημερινής μας κοινωνίας.     

Δημοσίευση: Σεπτέμβριος 2016

 στη τοπική εφημερίδα Ελευθερία Λάρισας.

* * * *